2018-2021

Twórcom, którzy zyskali uznanie jury konkursu „Jawor – u źródeł kultury” wręczyliśmy nagrody podczas finału regionalnego w Studiu Koncertowym Radia Gdańsk imienia Janusza Hajduna w niedzielę 29 maja. Gościem uroczystości był Jarosław Sellin, sekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Generalny Konserwator Zabytków.

Konkurs „Jawor – u źródeł kultury” po raz pierwszy zorganizowało w 2010 roku Radio Kielce. Co roku biorą w nim udział setki artystów: kapel, zespołów, śpiewaków, instrumentalistów i animatorów kultury ludowej z danego regionu. W tym roku festiwal przyjął formułę ogólnopolską. Do udziału w konkursie Radio Gdańsk zaprosiło wszystkich twórców ludowych z Pomorza. Szukaliśmy regionalnych artystów i twórców, których moglibyśmy promować, budując wspólnie tożsamość niezwykłego i bogatego w tradycje regionu Pomorza.

– Tuż po koncercie można powiedzieć, że to, aby Radio Gdańsk dołączyło do grona organizatorów ogólnopolskiego festiwalu kultury ludowej „Jawor – u źródeł kultury” było bardzo dobrą decyzją. Od dawna w naszej rozgłośni nie było tak gwarno, tak głośno, tak kolorowo i tak kreatywnie. Potwierdziły się nasze przewidywania, że twórcy kultury ludowej z Pomorza to grono osób bardzo kreatywnych i bardzo pozytywnie nastawionych do świata; takich ambasadorów regionu, którzy dokładają swoją cegiełkę do rozwoju i budują tę markę Pomorza. Na pewno będziemy chcieli ten projekt kontynuować w kolejnych latach, bo widać, że warto. Wprawdzie Jawor to festiwal ogólnopolski, ale przecież w tym gronie nie mogło zabraknąć Pomorza, dlatego Radio Gdańsk dołączyło do grona organizatorów. Nie wyobrażamy sobie, żeby prezentować kulturę polską i mówić o niej bez udziału twórców z naszego regionu. Pomorze, pod względem kultury, wybija się na tle kraju. Kultura regionalna jest takim wyróżnikiem naszego regionu, przyciąga turystów, przyciąga ludzi z całego świata – powiedział dr Adam Chmielecki, prezes Radia Gdańsk.

ZWYCIĘZCY WYSTĄPILI W STUDIU RADIA GDAŃSK
W pierwszej edycji pomorskiego etapu konkursu „Jawor – u źródeł kultury” wpłynęło blisko 50 zgłoszeń, spośród których zostali wyłonieni zwycięzcy w trzech kategoriach. Zdecydowano także o przyznaniu dziesięciu wyróżnień. Jury obradowało w składzie: Weronika Korthals – piosenkarka, Sonia Klein-Wrońska z Działu Kultury Ludowej we Wdzydzach, Paweł Zagańczyk – wykładowca Akademii Muzycznej w Gdańsku, Maciej Łyszkiewicz – zastępca kierownika redakcji muzycznej Radia Gdańsk oraz dr Adam Chmielecki – prezes Radia Gdańsk.

– Przed rokiem miałem spotkanie z szefami regionalnych rozgłośni radiowych. Okazało się, że Radio Kielce, które od wielu lat organizuje taki przegląd twórczości ludowej, zaraziła ideą aby robić takie eliminacje do tej nagrody ogólnopolskiej w poszczególnych częściach kraju, inne stacje regionalne. Radio Gdańsk się na to zdecydowało – i bardzo dobrze. Dlatego mamy ogólnopolski festiwal, ale na szczeblu regionalnym. A wiadomo, że na Pomorzu mamy się czym pochwalić. W każdym subregionie pomorskim wspaniali twórcy kultury ludowej istnieją, i to w różnym wymiarze. To jest malarstwo, rzeźba, pieśń, taniec, plastyka, tkaniny i inne. Czyli różne fantastyczne dziedziny i zjawiska, a to są nasze najgłębsze korzenie kultury narodowej i etnicznej. Warto więc takich artystów, którzy to pielęgnują, kultywują i przenoszą do kolejnych pokoleń, odnajdywać. I taki jest cel tego festiwalu. Artyści ludowi na ogół są ludźmi dosyć skromnymi, bardzo często działającymi z taką ambicją, aby być znanymi w najbliższej okolicy. Ale warto ich odnajdywać, warto ich pokazywać w szerszym wymiarze. To coś niezwykłego gdy czasem widzi się, jak artyści pochodzący z bardzo małych miejscowości tworzą wspaniałe rzeczy. Życzę im przede wszystkim tego, aby znajdowali następców. Bo każda z dziedzin kultury ludowej wymaga profesjonalnego rzemiosła. Aby to kultywować i przenosić do następnych pokoleń, to trzeba znaleźć następców – podkreślał Jarosław Sellin.

Pierwsze miejsce w kategorii „solista: śpiewak lub instrumentalista” zajął Janusz Świątkowski. Wyróżnienie przyznano Grażynie Miłosz. W kategorii „kapela lub zespół ludowy” zwyciężył Kaszubski Zespół Pieśni i Tańca Sierakowice. Wyróżnienia otrzymali Begebenheit, Grupa Materia Prima, Kapela Ecekon Karno, Lubichowskie Kociewiaki oraz Regionalny Zespół Pieśni i Tańca Kaszuby w Kartuzach. Nagrodę główną w kategorii „rękodzieło i sztuka ludowa” przyznano Irenie Brzeskiej. Wyróżniono Pracownię Ceramiki Kaszubskiej NECLÓW, Helenę Pawłowską, Krystynę Malek i Tadeusza Makowskiego.

– Czuję się tu, przebywając wśród takich wspaniałych artystów zajmujących się twórczością, jak w domu. To są ludzie, którzy mają odwagę mówić i robić to, co czują w duszy, aby pokazać swoją pasję, aby pokazać siebie. To cudowne, że mogłem się w takim gronie znaleźć. Do momentu udziału w tym konkursie w ogóle nie myślałem o sobie jako o twórcy ludowym. O tym, że jestem zgłoszony, dowiedziałem się w momencie, gdy dostałem zaproszenie na uroczystą galę. Patrząc z perspektywy kogoś, kto trochę jest tekściarzem i trochę zajmuje się poezją nie mogę oprzeć się wrażeniu, że ta poezja i twórczość ludowa się przenika; nie wiadomo, gdzie kończy się jedno, a zaczyna drugie. Swoimi odczuciami, swoim wnętrzem i swoimi przeżyciami trzeba się dzielić, bo wszyscy jesteśmy bogaci i wszyscy mamy coś do przekazania – mówił Janusz Świątkowski.

– Ja żyję gdzieś z dala, poza światem, i lubię ten swój „pozaświat”. Nie ukrywam, że wolę usiąść, popatrzeć w przestrzeń, niż uczestniczyć w takich galach, w zgrupowaniu ludzi. W radiu trudno przekazać to, co tworzę. Bo rzeźba to przede wszystkim wizja, trzeba ją zobaczyć. W radiu łatwo zaprezentować muzyków, ale jak ja mam pokazać spektakl? A to ma być teatr rzeźby, w którym rzeźba ma ożyć. Inni patrzą na rzeźbę jak na przedmiot, a ja patrzę w ten sposób, że ona kiedyś była lasem, rosła, szumiała. Jest w niej jakaś dusza. Dal mnie musi być jakaś wizja, myśl, przekaz i coś dalej. Ja nie tworzę po to, żeby ktoś miał rozrywkę, ale po to, aby po obejrzeniu mojej sztuki ludzie zaczęli inaczej myśleć – wyjaśniała Irena Brzeska.

Zwycięzcy wystąpili podczas uroczystego finału regionalnego, który odbył się 29 maja o godzinie 16:00 w Studiu Koncertowym Radia Gdańsk imienia Janusza Hajduna. Tego wieczoru wręczyliśmy również wyróżnienia.

DZIENNIKARZ, BUDOWLANIEC, ARTYSTA
Janusz Świątkowski, zwycięzca w kategorii „solista”, komponuje, gra i śpiewa. Na scenie występuje rzadko, bo „jakoś nie ma czasu”. Kiedyś zamienił pracę dziennikarza na zawód budowlańca, teraz nuci w przerwach od stawiania dachu, domu czy komina. Rodzina i znajomi twierdzą, że śpiewa również podczas zakupów w sklepie i przy stole. Co roku wspiera przywitanie Nowego Roku po kaszubsku, grając na bazunach. Koncertuje, grając na tradycyjnych instrumentach ludowych, pisze też teksty i komponuje. Sam o sobie mówi, że jest nie-cieślą i zastanawia się, czy wciąż jest dziennikarzem. Mieszka z rodziną w sielskim Kożyczkowie.

CZŁONKOSTWO W ZESPOLE STAŁO SIĘ TRADYCJĄ
Kaszubki Zespół Pieśni i Tańca „Sierakowice” – zwycięzca w kategorii „kapela lub zespół ludowy” – istnieje nieprzerwanie od 42 lat. W tym czasie głęboko wpisał się w tożsamość lokalnej społeczności. Uczy, wychowuje i kształtuje poczucie regionalnego patriotyzmu u kolejnych pokoleń. W wielu przypadkach członkostwo w zespole stanowi tradycję rodzinną. Młodzi ludzie odnajdują tu przestrzeń do rozwijania muzycznych i tanecznych talentów.

Od 25 lat zespół pozostaje związany z Gminnym Ośrodkiem Kultury w Sierakowicach, gdzie jego członkowie uczą się gry na instrumentach. Ośrodek zapewnia im również wsparcie organizacyjne, dzięki któremu od lat koncertują nie tylko w Polsce, ale i za granicami naszego kraju, wygrywając wiele przeglądów i pokazując folklor na najwyższym poziomie. A mają rozbudowany repertuar: oprócz bogatej prezentacji folkloru kaszubskiego prezentują wiązanki tańców łowickich i krakowskich, a także wiele utworów instrumentalnych i wokalnych.

Kaszubski Zespół Pieśni i Tańca „Sierakowice” zdobył wiele nagród, w tym „Złotego Tura” na Przeglądzie Pieśni, Tańca i Gawędy Kaszubskiej w Chojnicach (1986 i 1989); „Bursztynowego Neptuna” na Festiwalu Zespołów Folklorystycznych Polski Północnej w Gdańsku (1984 i 1986); Grand Prix Przeglądu Kaszubskich Zespołów Regionalnych, Wierzchucino 2008; II miejsce na Przeglądzie Zespołów Folklorystycznych Północnej Polski, Piaseczno 2014; Nagrodę Główną na Festiwalu Krajów Nadbałtyckich w Karlshamn w Szwecji, 2013 i 2015; Grand Prix Pomorskiego Przeglądu Folklorystycznego, 2015. W uznaniu zasług dla kultury regionalnej zespół otrzymał też tytuły: „Zasłużony dla gminy Sierakowice” (1992), „Perła Kaszub”, a także Nagrodę Starosty Kartuskiego (2007 i 2015) oraz odznakę „Zasłużony dla Kultury Polskiej” w 2010 roku. W 2018 roku przyznano mu Nagrodę imienia Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej”.

RZEŹBA, TEATR I FILM
Irena Brzeska, która zwyciężyła w kategorii „rękodzieła i sztuka ludowa”, jest rzeźbiarką, stypendystką Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz marszałka województwa pomorskiego. Mieszka w Kożyczkowie, ale pochodzi z Warmii, a w swoich instalacjach potrafi łączyć i porównywać regiony, z którymi pozostaje związana. Ożywia swoje rzeźby, realizując autorski teatr marionetkowy nawiązujący do literatury, przekazów i legend kaszubskich.

Jest współautorką zrealizowanego w formie animacji poklatkowych filmu „Przygody Remusa” oraz autorką spektaklu rzeźby „Kania drewniany ptak”, inspirowanego kaszubskim zwyczajem ścinania kani w noc świętojańską. Premiera spektaklu miała miejsce w 2018 roku w Gminnym Ośrodku Kultury, Sportu i Rekreacji w Chmielnie, podczas finału konkursu „Rodno Mowa”. Spektakl towarzyszył także wernisażowi i wystawie „Świat Prywatny” w Muzeum Kaszubskim w Kartuzach, za którą (oraz za cykl przedstawień teatralnych) Irena Brzeska i wspomniane Muzeum Kaszubskie w Kartuzach otrzymali wyróżnienie w konkursie „Pomorska Nagroda Muzealna”.

Pani Irena rzeźbi od 19 lat. Najbardziej zależy jej na tym, by trafiać ze spektaklami rzeźby do szkół, dla których tworzy. Chce, aby uczniowie dowiedzieli się, że istnieje forma, która pokazuje cały świat rzeźby ożywionej. Największym sukcesem byłaby dla niej możliwość utrzymania się z pracy, którą kocha.

WIELKA SZANSA
Laureaci regionalnych nagród głównych w trzech kategoriach będą reprezentować nasze województwo w finale ogólnopolskim konkursu organizowanego przez Radio Kielce, który odbędzie się w Muzeum Wsi Kieleckiej w Tokarni koło Kielc. Wyjazd jest szansą na nagrodę Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. Piotra Glińskiego. Finał ogólnopolski odbędzie się w dniach 25-26 czerwca.
Laureaci kategorii „solista” i „kapela lub zespół ludowy” otrzymają też dziesięciogodzinną sesję nagraniową w Studiu Koncertowym Radia Gdańsk, a laureat kategorii „rękodzieło i sztuka ludowa” będzie miał szansę na zaprezentowanie swojej twórczości podczas zorganizowanej przez Radio Gdańsk wystawy.

Organizatorem konkursu na szczeblu regionalnym jest Radio Gdańsk, a jego partnerem – Radio Kielce. Sponsorem akcji jest firma PKN Orlen.

„Wiosenna edycja Festiwalu Organy Plus – wydarzenia trwale związanego z Gdańskiem – zachwyca programem osnutym na mniej znanych publiczności, wyjątkowo cennych, sakralnych dziełach Stanisława Moniuszki. Zwrot ku dorobkowi Moniuszki w 150. rocznicę śmierci to ważny hołd, oddany narodowemu twórcy, a zarazem wyśmienita, estetyczna uczta dla melomanów, w formie muzycznego misterium” – powiedział wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego, generalny konserwator zabytków dr Jarosław Sellin podczas inauguracji tegorocznej edycji Festiwalu w Centrum św. Jana w Gdańsku.

Wiceminister Sellin podkreślił, że Stanisław Moniuszko należy do grona postaci, które – w sytuacji państwowej niewoli – wyniosły polską literaturę, muzykę i malarstwo do rangi czołowych osiągnięć kulturowej spuścizny Europy.

Dodatkowo rok 2022, będący Rokiem Romantyzmu Polskiego stanowi swoisty impuls do spotkań z wielką historią i sztuką – trwałym nośnikiem ojczystego dziedzictwa w pełnym tego słowa rozumieniu – zauważył wiceszef resortu kultury.

Jarosław Sellin podkreślił, że Festiwal zawdzięcza swą rangę i najwyższy poziom zarówno zapraszanym do udziału znamienitym artystom, jak i profesorowi Andrzejowi Szadejko – dyrektorowi Festiwalu.

Nie sposób nie wspomnieć, iż Pan profesor Andrzej Szadejko położył jednocześnie istotne zasługi w dziele rekonstrukcji historycznych organów: w kościele oo. Franciszkanów pw. św. Trójcy w Gdańsku, neoromantycznych organów w kościele Salezjanów pw. Św. Jana Bosko w Gdańsku-Oruni, organów w kościele Św. Jana oraz w kościele Franciszkanów w Wilnie, przewodnicząc pracom nad ich odbudową – przypomniał wiceminister.

Przywołując sentencję Stefana Żeromskiego: „Muzyka — to jest wyłom, przez który dusza, jak więzień z więzienia leci czasem w regiony wolności. Muzyka — to córa wszystkich muz”, wiceminister Sellin podziękował zespołowi znakomitych wykonawców za kunszt koncertowych prezentacji i artystyczne wzruszenia. Dziękując organizatorom i partnerom Festiwalu, podkreślił, że dzięki ich determinacji kościół św. Jana jest dziś rozpoznawalną w Polsce i Europie przestrzenią kultury wysokiej.

O Festiwalu

Wiosenna edycja Festiwalu została poświęcona Stanisławowi Moniuszce – polskiemu kompozytorowi, autorowi oper narodowych, ponieważ w tym roku przypada 150. rocznica jego śmierci. Program Festiwalu odbywającego się dniach 27-30 maja to cztery monograficzne koncerty poświęcone twórczości tego wybitnego artysty. Pierwszy obejmuje utwory z czasów wileńskich, m.in. dwie msze na chór żeński i organy, drugi – pieśni sakralne, trzeci - wielkie dzieła kompozytora: „Litanie Ostrobramskie”, hymny, „Requiem Aeternam” i „Marsz Żałobny” oraz ostatni, czwarty koncert monograficzny – poświęcony sakralnym dziełom kameralnym Stanisława Moniuszki.

Wsparcie MKiDN dla Festiwalu

Festiwal Organy Plus uzyskał dofinansowanie ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Muzyka” 2020 w trybie 3-letnim. Suma środków przekazanych w ramach programu Ministra to łącznie 450 000 zł (w trzech ratach po 150 000 zł rocznie), co stanowi prawie połowę całkowitego kosztu realizacji zadania, który wynosi prawie 923 000 zł. Pozostały wkład wniosły Gmina Miasta Gdańsk, Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej i Samorząd Województwa Pomorskiego.

W ramach Festiwalu przewidziano 27 prezentacji koncertowych podzielonych na 3 lata po 9 koncertów. Głównym koordynatorem, autorem koncepcji oraz idei Festiwalu i dyrektorem artystycznym jest dr hab. Andrzej Szadejko – prezes Stowarzyszenia „Dziedziniec”, muzyk, kompozytor, profesor Akademii Muzycznej im. S. Moniuszki w Gdańsku.

Współorganizatorami Festiwalu są: Klasztor Franciszkanów, Nadbałtyckie Centrum Kultury oraz Parafia Rzymskokatolicka pw. Św. Jana Bosko.

Niech to prestiżowe wyróżnienie będzie zachętą do dalszej pełnej pasji i poświęcenia opieki nad zabytkami – powiedział wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego, generalny konserwator zabytków Jarosław Sellin w Lublinie, składając gratulacje laureatom Otwartego Konkursu „Laur Konserwatorski 2022”.

Na swojej stronie MKiDN poinformowało, że podczas uroczystości podsumowującej kolejną edycję konkursu wiceminister Sellin wręczył osobom zasłużonym w społecznej opiece nad dobrami kultury lub w działalności konserwatorskiej odznaki "Za opiekę nad zabytkami" przyznane przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Cenioną w środowisku konserwatorskim odznaką resortową uhonorowani zostali: Aneta Filip, Agnieszka Gąska, Teresa Kot, Bożenna Maria Pachuta–Madejska, Krzysztof Adamczuk, Piotr Dreher, Adam Paweł Grzesiuk, Stanisław Gołębiowski, Marek Jamroz, Krzysztof Władysław Madejski, ksiądz Zbigniew Pietrzela, Marian Stadnik, ksiądz Łukasz Trzciński i Tomasz Zając.

"Konkurs +Laur Konserwatorski+, zainicjowany w roku 2000 przez dr inż. arch. Halinę Landecką – byłą wieloletnią Lubelską Wojewódzką Konserwator Zabytków, organizowany corocznie przez Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Lublinie, zajął poczesne miejsce w kalendarzu imprez promujących polskie dziedzictwo kulturowe. W ciągu przeszło 20 lat istnienia konkurs zyskał rangę wydarzenia kulturalnego nie tylko w skali Lubelszczyzny, ale całego kraju – podkreślił wiceminister Sellin.

Generalny konserwator zabytków przypomniał, że organizatorzy konkursu od początku stawiali sobie ambitne cele: wyróżnianie najlepszych realizacji związanych z remontami zabytków na terenie województwa lubelskiego, docenianie wysiłku gospodarzy obiektów zabytkowych, wzorowych inwestorów, dążących do jak najlepszego utrzymania, użytkowania i zagospodarowania powierzonych ich opiece zabytków, nagradzanie wykonawców wzorowo przeprowadzonych prac konserwatorskich i restauratorskich oraz promowanie dobrych praktyk przy realizacji prac konserwatorskich, adaptacji zabytków w duchu poszanowania wartości historycznych i artystycznych.

"Nagroda cieszy się wielkim uznaniem wśród właścicieli zabytków i artystów-konserwatorów, ma swój niepowtarzalny charakter. Godny podkreślenia jest również fakt, że lubelski konkurs inspiruje służby konserwatorskie w innych regionach kraju do organizowania podobnych wydarzeń" – zwrócił uwagę Jarosław Sellin.

Wojewódzki Konkurs Otwarty o "Laur Konserwatorski" został ustanowiony na mocy zarządzenia Lubelskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w 2000 roku. Nagroda – w formie wykonanej z brązu plakietki okolicznościowej i aktu nadania – przyznawana jest właścicielom zabytków, którzy podczas realizacji prac konserwatorskich i restauratorskich zapewnili wysoki poziom wykonawstwa oraz osiągnęli wyróżniający się efekt konserwatorsko-estetyczny.

W tegorocznej 23. edycji Konkursu "Laur Konserwatorski" zgłoszono pięć zabytków, w tym dwa sakralne i trzy zespoły pałacowo-parkowe. Laureatami zostali gospodarze czterech zabytków: Parafia rzymskokatolicka pod wezw. św. Jakuba Apostoła przy ul. Głuskiej w Lublinie - za realizację prac konserwatorskich i restauratorskich przy wystroju malarskim wnętrza kościoła; Gmina Puchaczów - za prace konserwatorskie i restauratorskie przy dworze Lachertów w Ciechankach Łańcuchowskich; Parafia rzymskokatolicka pod wezw. Przemienienia Pańskiego w Tarnogrodzie - za prace konserwatorskie i restauratorskie przy wystroju i wyposażeniu kościoła parafialnego w Tarnogrodzie; Gmina Rybczewice - za prace konserwatorskie i restauratorskie przy dworze w Rybczewicach.