Artykuły i wywiady

Podczas sobotniej gali, która rozpoczęła X Festiwal Filmowy Niepokorni Niezłomni Wyklęci w Gdyni, przyznano nagrody świadkom historii oraz osobom, , które wspierały działaczy podziemia niepodległościowego i solidarnościowego. Wśród nagrodzonych znalazł się m.in. kapitan Wojska Polskiego Jerzy Stawski.

Nasze wizje demokracji i wolności są zrodzone z myśli i czynów takich patriotów, którzy ani pod wpływem przymusu, ani dla własnych interesów czy dla świętego spokoju nigdy nie ulegli żadnej ideologii czy dyktaturze— napisał Viktor Orban w liście, który odczytała ambasador Węgier w Polsce Orsolya Zsuzsanna Kovacs.

Jak podkreślił Orban, podczas tego wydarzenia „przywołujemy ich pamięć; ich życie i przykład ożywiamy na ekranach i w rozmowach panelowych”.

Odsłania się tutaj Europa Środkowa, która bardzo wiele wycierpiała, ale która nie traci swojej pamięci i również w obecnych swych zmaganiach potrafi czerpać siły ze swoich bohaterów, walczących o wolność, z ich nieugiętej wiary, z ich wytrwałości oraz ich ofiarnego poczucia obowiązku wobec ojczyzny— ocenił premier Węgier.

Z kolei wiceminister kultury Jarosław Sellin podkreślił, że przyjeżdżając na festiwal, co roku poznaje losy kolejnych patriotów z różnych krajów Europy Środkowej - Węgier, Łotwy, Estonii, Litwy, Czech, Słowacji.

Niezwykłość tego festiwalu polega też na tym, że istnieje tu możliwość międzypokoleniowych spotkań ze świadkami historii— mówił wiceszef resortu kultury.

I za to dzieło (…) chciałem bardzo serdecznie podziękować Arkadiuszowi Gołębiewskiemu (dyrektorowi FNNW - PAP) i wszystkim jego współpracownikom - w imieniu państwa polskiego, bo ono powinno prowadzić ambitną, mądrą politykę historyczną, ale musi mieć do tego narzędzia, instrumenty; wy w tym wybitnie pomagacie— podkreślił Sellin.

Podczas gali uhonorowano świadków historii oraz osoby, które aktywnie wspierały działaczy podziemia w czasie okupacji.

Jako pierwsze do laureatów powędrowały „Sygnety Niepodległości”, czyli wyróżnienia przyznawane „świadkom historii bohatersko walczącym o wolność oraz niepodległość kraju”.

Nagrodzono nimi m.in. płk. Józefa Zawitkowskiego, ps. Wierny, najdłużej żyjącego żołnierza oddziału „Ojca Jana” oraz Józefa Franczaka, ps. Laluś - ostatniego Żołnierza Wyklętego, który ukrywał się aż do 1963 r., kiedy został zamordowany przez bezpiekę.

Wyróżnienia te przyznano także m.in. sanitariuszce z Powstania Warszawskiego Janinie Różeckiej, ps. Dora, oraz Stanisławie Makarze.

Wręczono również wyróżnienia „Drzwi do Wolności”, przyznawane „za odwagę oraz poświęcenie bohaterom wspierającym działaczy i liderów podziemia niepodległościowego oraz solidarnościowego, jak również osobom, które w niezłomny sposób propagują ideę wolności”. Brawami i okrzykami „Cześć i chwała bohaterom” publiczność nagrodziła odbierającego to wyróżnienie 91-letniego kpt. Jerzego Stawskiego, ps. Lubicz - kapitana Wojska Polskiego, żołnierza Armii Krajowej oraz Konspiracyjnego Wojska Polskiego.

„Będę mówił tak głośno, żeby nie tylko dotarło do świadomości, ale mój głos ma dotrzeć do waszych serc. (…) Jak to się stało, że ja od 14 roku życia z dziecka stałem się obrońcą ojczyzny? Bo ojczyzna to jest najważniejsza dla Polaków (sprawa)” - mówił kpt. Stawski.

„Drzwi do Wolności” przyznano także m.in. działaczce „Solidarności Walczącej” Albinie Wiktorskiej, działaczce „Solidarności” i „Solidarności Walczącej” Elżbiecie Kujawie-Nanengast, działaczowi opozycji, założycielowi pisma młodych katolików „Spotkania” Piotrowi Jeglińskiemu oraz prof. Wacławowi Felczakowi.

Przyznano także nagrodę „Źródło” dla „pasjonatów historii, którzy swoją pracą, wiedzą oraz doświadczeniem inspirują twórców filmowych do podejmowania tematyki historycznej”. W tym roku otrzymał ją Andrzej Kołodziej.

Natomiast wśród wyróżnionych przyjaciół Festiwalu NNW znaleźli się m.in. Małgorzata i Jan Żarynowie.

Pełną listę nagrodzonych będzie można znaleźć na stronie internetowej festiwalu.

W sobotniej gali - oprócz działaczy i kombatantów - uczestniczyli także przedstawiciele władz, m.in. prezes Trybunału Konstytucyjnego Julia Przyłębska i minister finansów Teresa Czerwińska.

Festiwal Filmowy NNW, odbywający się pod honorowym patronatem prezydenta RP Andrzeja Dudy, potrwa do wtorku.

Remont, prace archeologiczne i wzrost liczby turystów. Zamek w Sztumie przechodzi zmiany po tym, jak został filią Muzeum Zamkowego w Malborku.

Zmiany w zamku widać gołym okiem. Rozkopany dziedziniec, wyremontowane w środku pomieszczenia, a wraz z nimi udostępnienie zwiedzającym jednego ze skrzydeł obiektu. Zamek w styczniu został przejęty przez Skarb Państwa, a teraz jest filią Zespołu Zamkowego w Malborku. Chodziło o to, by uatrakcyjnić to miejsce i udostępnić zwiedzającym, a także o to, by umieścić go na trasie atrakcji turystycznych Pomorza. Dzisiaj postęp prac prowadzonych na zamku obserwował wiceminister kultury Jarosław Sellin.

SENSACYJNE ODKRYCIA
- Zaczęliśmy od archeologii. To na razie prace sondażowe, ale one już odkryły kilka sensacyjnych rzeczy, elementy skrzydeł zachodnich i północnych tego dawnego zamku, które już nie istnieją, a także potężną wieżę Albrechta w północno – wschodniej części. Jest też wiele artefaktów, które trafią na wystawę stałą. To miejsce już teraz jest chętnie odwiedzane – mówił Jarosław Sellin.

TURYSTÓW JEST CORAZ WIĘCEJ
Na potwierdzenie dyrektor Muzeum Zamkowego w Malborku Janusz Trupinda wylicza, że zamek odwiedziło w tym roku 7200 turystów i z każdym miesiącem chętnych jest więcej. To dobry prognostyk. Zamek w Sztumie ma być muzeum regionalnym – otwartym na miejscowych i na turystów. - Ma działać na co dzień w sferze lokalnej, pokazywać historię regionu i obiektu od czasów przed krzyżackich aż po współczesność. Ma być instytucją żywą, otwartą dla publiczności, edukacyjną, a jednocześnie generować dochód z turystyki – mówił dyrektor J. Trupinda.

Plany zmian na zamku w Sztumie skupią się przede wszystkim na zachowaniu oryginalnej struktury budowli jak wieże czy skrzydło południowe. Być może wyeksponowane zostanie miejsce, w którym kiedyś znajdowała się kaplica. Nieistniejące skrzydła nie zostaną odtworzone. W przyszłości na zamku będzie działać kawiarnia – ale w innym niż przed laty miejscu. Po konserwacji zwiedzającym zostaną też udostępnione zamkowe piwnice

Minister Jarosław Sellin gościem red. Katarzyny Kolendy-Zalewskiej w programie "Fakty po faktach". Zobacz nagranie programu

Ośmioro pracowników i współpracowników Video Studio Gdańsk, założonego w 1981 r., otrzymało w piątek z rąk wiceministra kultury i dziedzictwa narodowego Jarosława Sellina najwyższe resortowe odznaczenia „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.

Uroczystość wręczenia odznaczeń odbyła się w Narodowym Muzeum Morskim w Gdańsku.

"W imieniu ministerstwa kultury, ale też mogę trochę patetycznie powiedzieć - w imieniu rządu i państwa polskiego - bardzo serdecznie wam dziękuję za to, coście w swoim życiu zrobili w walce o prawdę, wolność, niezależność, ale też i po prostu o porządną, profesjonalną produkcję telewizyjną w Polsce w ostatnich prawie 40 latach" - powiedział Sellin.

Brązowy Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” otrzymali: Jacek Borzych, Ewa Górska, Grzegorz Karbowski, Andrzej Mańkowski, Anna Maria Mydlarska oraz Mieczysław Vogt. Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” odebrał Waldemar Płocharski, to samo odznaczenie przyznano także Wojciechowi Ostrowskiemu, który był nieobecny. Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” przypadł natomiast Markowi Łochwickiemu.

Wiceminister kultury podkreślił, że w Gdańsku Video Studio Gdańsk to "marka powszechnie rozpoznawalna". "Istnieje od 1981 r., ma swoje korzenie w czasach karnawału pierwszej +Solidarności+, a zwłaszcza w czasach pierwszego zjazdu +Solidarności+ w hali Olivia" - przypomniał.

"Video Studio Gdańsk ma niezwykły dorobek, dokumentacyjny przede wszystkim. To firma, która rejestrowała najważniejsze wydarzenia z życia +Solidarności+ - tej naziemnej i podziemnej. Mnóstwo filmów dokumentalnych, można powiedzieć, że to jedna z najważniejszych firm producenckich w Polsce. Przez 30 lat Video Studio Gdańsk zrealizowało ponad 600 produkcji audiowizualnych" - podkreślił Sellin.

Wiceminister wspomniał też jednego z założycieli Video Studio Gdańsk Mariana Terleckiego (1954-2010).

"Śp. Marian Terlecki, ważny dla nas wszystkich człowiek, dla mnie osobiście też. Większość z nas spotkała się na jego pogrzebie niedaleko Warszawy. Marian Terlecki był dzielnym człowiekiem, walczącym o niezależną od komunistów telewizję i był też osobą, która spowodowała, że ja też przez jakiś czas zostałem dziennikarzem telewizyjnym. Dużo mu w swoim życiu zawdzięczam" - nadmienił.

W imieniu wyróżnionych za przyznane odznaczenia podziękował wiceprezes zarządu Video Studio Gdańsk Waldemar Płocharski.

"Od 37 lat zajmujemy się dokumentacją historii. Dokumentując to, co jest bardzo istotne: przemianę w naszym kraju, naszą walkę o wolność i prawdę. Pan minister też miał w swoim życiu epizod dotyczący dziennikarstwa, dokumentacji rzeczywistości i zdaje sobie pan sprawę z tego, że przez tyle lat zgromadziliśmy ogromne archiwa i teraz w XXI wieku jest czas, żeby zachować to dla potomnych. Jedynym sposobem na to jest digitalizacja i cyfryzacja i chcielibyśmy też podziękować panu ministrowi za wspomaganie nas w tym procesie" - powiedział Płocharski.

W piątek wieczorem w Dworku Sierakowskich w Sopocie Sellin wręczy też ministerialne odznaczenia twórcom dwumiesięcznika literackiego "Topos". Czasopismo obchodzi w tym roku 25. rocznicę powstania. Jego wydawcą jest Towarzystwo Przyjaciół Sopotu.

Odznakę honorową „Zasłużony dla Kultury Polskiej” otrzymają Jarosław Jakubowski i Wojciech Gawłowski, Brązowym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” odznaczeni zostaną Przemysław Dakowicz i Tadeusz Dąbrowski, a Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” wręczony zostanie Krzysztofowi Kuczkowskiemu. Ponadto, nagrodę specjalną otrzyma Wojciech Kass.