2018-2021

Retrospektywa to nie tylko projekcje filmów, ale także spotkania z lokalnymi bohaterami i okazja do uhonorowania opozycjonistów czy cichych bohaterów drugiego planu walki o polskość i wolność. Nie inaczej było w Starogardzie Gdańskim, gdzie wręczone zostały Drzwi do Wolności i Sygnety Niepodległości. To pokłosie Festiwalu Filmowego Niepokorni Niezłomni Wyklęci, który z Trójmiasta przeniósł się na Kociewie.

Festiwal Filmowy NNW uhonorował w Starogardzie Gdańskim lokalnych bohaterów
Dokument „Stanisław Helski. Dlatego” w reż Michała Torza - o opozycjoniście, którzy uderzył kamieniem generała Jaruzelskiego, film „1939. Oblężenie Warszawy” w reż. Eugeniusza Starky’ego pokazujący dramat mieszkańców Warszawy z września 1939 roku oraz uroczyste uhonorowania lokalnych bohaterów - rozpoczęły 11 października w Starogardzie Gdańskim dwudniowe Retrospektywy 15. Międzynarodowego Festiwalu Filmowego NNW.

- Międzynarodowy Festiwal Filmowy NNW od początku jest miejscem, gdzie honorujemy ludzi zasłużonych dla polskiej wolności - mówił dyrektor Festiwalu Arkadiusz Gołębiewski.

Retrospektywa to nie tylko projekcje filmów, ale także spotkania z lokalnymi bohaterami i okazja do uhonorowania opozycjonistów czy cichych bohaterów drugiego planu walki o polskość i wolność. Nie inaczej było w Starogardzie Gdańskim, gdzie wręczone zostały Drzwi do Wolności i Sygnety Niepodległości. Była okazja do spotkania z świadkami historii.

- Taki jest Festiwal NNW. Nie kończy się w Gdyni. Trwa przez cały rok, w Polsce i zagranicą. Zaraz po festiwalu ruszamy w Polskę pokazywać festiwalowe filmy i odnajdywać, przypominać, wyłuskiwać i nagradzać świadków historii. Niektórzy z nich przez lata żyli w cieniu. Dzięki prowadzonym w czasie Retrospektyw warsztatom filmowym pokazujemy młodzieży jak szukać rodzinnych historii, jak je utrwalać i jak je poznawać - powiedział Arkadiusz Gołębiewski.

Minister Jarosław Sellin o Festiwalu NNW mówi, że to festiwal patriotyczny.

- To jest jedna z najprzyjemniejszych imprez, na której staram się pojawiać. Cieszę się, że festiwal już od kilku lat jeździ po kraju, głównie do małych i średnich miast a szczególnie że w tym roku zdecydował się na organizację Retrospektywy w jednym z najważniejszych miast Pomorza i Kociewia. To wyjątkowy moment, w historii tej ziemi, bo zaledwie dziewięć dni temu obchodziliśmy po raz pierwszy Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Niemieckiej Zbrodni Pomorskiej 1939 r. - mówił obecny na gali Retrospektywy wiceminister kultury Jarosław Sellin.

"Sygnety Niepodległości" - wyróżnienie przyznawane świadkom historii bohatersko walczącym o wolność oraz niepodległości kraju otrzymali w Stargardzie Gdańskim:

Albin Ossowski - pochodzący ze Starogardu żołnierz Armii Krajowej. Aresztowany przez Niemców przeżył brutalne śledztwo na Pawiaku. Więziony w obozach koncentracyjnych, po wyzwoleniu we Włoszech wstąpił do II Korpusu Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Zagrał główną rolę w filmie Michała Waszyńskiego „Wielka droga” u boku Ireny Renaty Bogdańskiej, czyli późniejszej zony generała Andersa - Ireny Anders.
Wanda Bortkiewicz ps. „Basia”, „Barbara Zakrzewska”, łączniczka i sanitariuszka m.in. oddziału pod dowództwem por. Antoniego Burzyńskiego „Kmicica” a potem i mjr. Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki”. Aresztowana w 1946 r., ofiara brutalnego śledztwa
Statuetkę wręczył dyrektor Festiwalu NNW Arkadiusz Gołębiewski a odebrał syn pani Wandy Jerzy Bortkiewicz.

- Mama ucieszy się z nagrody, ale jeszcze bardziej z tego, że te ideały, które jej patronowały, pozwalały przeżyć i przetrwać, czyli Bóg, honor i ojczyzna, nie umarły. Mama wierzy w to, że młode pokolenia, jej następcy, będą dalej uważały, że takie wartości, jak wolność, niepodległość i wiara chrześcijańska są najważniejsze i będą o nie dbać - powiedział Jerzy Bortkiewicz.

Wanda Bortkiewicz, znana jako "Basia", to niezłomna postać, której życie jest pełne bohaterskich czynów i poświęcenia dla ojczyzny. Dziś, z okazji setnych urodzin tej wyjątkowej kobiety, składamy…

por. Edward Ciupak ps. „Mały” żołnierz NSZ i zgrupowania Oddziałów mjr. Hieronima Dekutowskiego „Zapory”. Po ujawnieniu w 1947 został aresztowany i skazany na 15 lat więzienia. Po 8 miesiącach objęła go amnestia. Resort bezpieczeństwa aresztował go ponownie w 1962 r. , został został skazany na 5 lat więzienia. Jest członkiem Rady Naczelnej Związku Żołnierzy NSZ. Uczestniczy w licznych spotkaniach z młodzieżą przekazując etos Polskiego Podziemia Niepodległościowego.

Statuetkę wręczył konsul generalny Węgier w Gdańsku dr Pál Attila Illés a odebrała pani Grażyna Stolc - nauczycielka historii i wiedzy o społeczeństwie, od lat działająca na rzecz upamiętniania bohaterów walk o wolność i niepodległość Polski.

por. Stefan Dulko ps. „Bliski" - weteran walk o wolność i niepodległość Polski. W styczniu 1951 roku założył na terenie Lęborka niepodległościową „Polską Organizację Zbrojną”. Do aresztowania przez UB w lipcu 1951 roku w ramach tej organizacji gromadził zapasy broni i amunicji, organizował akcje ulotkowe przeciwko władzy komunistycznej. Po aresztowaniu przez funkcjonariuszy UB był bestialsko torturowany i katowany. Skazany odsiadywał wyrok przez 5 lat w więzieniu dla Młodocianych Więźniów Politycznych w Jaworznie.
Statuetkę wręczył minister Jarosław Sellin.

Zbigniew Has ps. "Wilczek". W trakcie II Wojny Światowej był świadkiem Rzezi Wołyńskiej. służył w szeregach Zrzeszenia „WiN” jako łącznik, zwiadowca oraz kolporter prasy i amunicji. Brał udział w akcjach sabotażowych i dywersyjnych przeciwko aparatowi bezpieczeństwa PRL. Jest członkiem Stowarzyszenia Społeczno-Kombatanckiego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość oraz Światowego Związku Żołnierzy AK. Z jego inicjatywy powstał na Cmentarzu Komunalnym w Słupsku Krzyż Wołyński, ufundował tablice upamiętniające „Żołnierzy Wyklętych” .

Statuetkę wręczył major rezerwy Jarosław Waliński – działacz społeczny, inicjator wydarzeń patriotycznych na ternie ziemi kociewskiej

Drzwi do wolności otrzymały osoby zaangażowane w upamiętnienie tragicznych losów bohaterskich pomorskich kolejarzy - tych, dzięki którym Niemcy nie zdołali nocą z 31 sierpnia na 1 września 1939 roku opanować mostu w Tczewie. Zginęło wtedy blisko 40 osób - zgładzonych w odwecie razem ze swoimi rodzinami. To były jedne z pierwszych cywilnych ofiar II wojny światowej.

Od 15. edycji, Festiwal Niepokorni Niezłomni Wyklęci to nie tylko filmy nawiązujące do historii narodowej, heroicznej, ale również tej indywidualnej. Choć z biegiem lat bohaterów ubywa, wielu z nich…

Zbigniew Kończewski - opozycjonista, współorganizator strajków z sierpnia 1980 roku, uczestnik strajku w Stoczni Gdańskiej. Współzałożyciel Tajnego Kolejowego Komitetu Koordynacyjnego Obszaru Północnego, kolporter prasy podziemnej. Zatrzymany w 1983, aresztowany, zwolniony z pracy i osadzony w Areszcie Śledczym w Gdańsku. W 1988 roku zaczął współorganizować, razem z pozostałymi wyróżnionymi, uroczystości w rocznicę wybuchu II wojny światowej w Szymankowie i Tczewie ku czci pomordowanych Kolejarzy i Inspektorów Celnych.
Statuetkę wręczył dr Pál Attila Illés - konsul generalny Węgier w Gdańsku. „Dzięki ojcu i jego opowiadaniom poznałem wydarzenia, które miały miejsce w Szymankowie. Opowiadał mi o tym w tajemnicy. Miałem 10-15 lat. Marzeniem była msza żałobna w tym miejscu, w którym było przecież śmietnisko. I odbyła się msza, dzięki kolejarzom i ich pamięci” - mówił pan Zbigniew odbierając uhonorowanie.

Zbigniew Olszewski - działacz opozycji antykomunistycznej. Od sierpnia 1980 r. członek Solidarności, kolporter prasy podziemnej, współtworzył gazetkę „Lokomotywa” pismo okręgowej Sekcji Kolejarzy NSZZ Solidarność. Od 1989 roku zostaje Przewodniczącym MKZ Tczew i zastępcą przewodniczącego Okręgowej Sekcji Kolejarzy. Od 1988 roku współorganizuje uroczystości w rocznicę wybuchu II wojny światowej w Szymankowie i Tczewie.
Statuetkę wręczył dyrektor Festiwalu Filmowego NNW Arkadiusz Gołębiewski

Zbigniew Iwaniuk - działacz solidarności od 1980 r., uczestnik strajku w Stoczni Gdańskiej .W 1981 roku internowany w Iławie, dwa lata poźniej aresztowany. Inicjator i współzałożyciel Tajnego Kolejowego Komitetu Koordynacyjnego Obszaru Północnego „Solidarności”, redaktor i drukarz podziemnych pism. W późniejszych latach przewodniczący Okręgowej Sekcji Kolejarzy „Solidarności” w Gdańsku . Od 1988 roku współorganizował uroczystości w rocznicę wybuchu II wojny światowej w Szymankowie i Tczewie .
REKLAMA

Statuetkę wręczył laureat ubiegłorocznej nagrody głównej Festiwalu Filmowego NNW - Złotego Opornika za film dokumentalny „1939. Oblężenie Warszawy” reżyser Eugeniusz Starky.

Jacek Prętki - opozycjonista antykomunistyczny, działacz Solidarności. kolporter pism podziemnych w Tczewie. Brał udział w zbieraniu składek i organizowaniu pomocy materialnej dla represjonowanych tczewskich działaczy. Obecnie wiceprzewodniczący Organizacji Międzyzakładowej „Solidarności” PKP Cargo w Gdyni. Członek Zarządu regionu Gdańskiego NSZZ "Solidarność" Współorganizator uroczystości w Tczewie i Szymankowie.
Statuetkę wręczył minister Jarosław Sellin.

- Znamy się od lat bo co roku spotykamy się na uroczystościach w Szymankowie. Jest przedstawicielem tego najmłodszego pokolenia, które w lata 80-tych zaczęło działalność opozycyjną i za to mu dziękujemy - mówił minister Jarosław Sellin.

- To dla mnie zaszczyt otrzymać statuetkę od Festiwalu, który mówi o niezłomnych, niepokornych i wyklętych - powiedział wyróżniony "Drzwiami do Wolności" Jacek Prętki.

Podczas Gali wystąpiła grupa Pseudonim, która zaprezentowała kilka swoich autorskich patriotycznych piosenek.

Co w dalszej części Retrospektyw? Pokazany zostanie film fabularny „Panna opętana” w reż. Macieja Pawlickiego - o legendarnej bohaterce Powstania Styczniowego Annie Pustowójtównie. Można też będzie zobaczyć dwa filmy dokumentalne w reż. Arkadiusza Gołębiewskiego o partyzantach i bohaterach niezłomnych - „Inka. Zachowałam się jak trzeba” (o nastoletniej ikonie podziemnej walki zbrojnej po II Wojnie Światowej) i „Kochankowie z lasu” (o partyzanckiej miłości).

Patronat Narodowy w stulecie Odzyskania Niepodległości nad Festiwalem NNW objął Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej Andrzej Duda. Polska Press Grupa objęła festiwal patronatem medialnym.

Organizatorem Retrospektywy festiwalu jest Stowarzyszenie Scena Kultury i Muzeum Ziemi Kociewskiej w Starogardzie Gdańskim, a partnerem miasto Starogard Gdański.

Film, dyskusje i spotkania ze świadkami historii – w Starogardzie Gdańskim rozpoczęła się tegoroczna akcja „Retrospektywy” festiwalu filmowego „Niepokorni, Niezłomni, Wyklęci”. Festiwal w stolicy Kociewia potrwa do czwartku.

Główna część festiwalu NNW odbywa się w Gdyni, tuż po Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych. Wówczas Gdynia ponownie staje się stolicą filmu, ale po jej zakończeniu filmowcy i ich produkcje pojawiają się w różnych miejscach Polski. W Starogardzie Gdańskim w dniach 11-12 października filmowym centrum stała się sala konferencyjna na dworcu PKP.

– Bywalcom festiwalu w Gdyni ta impreza kojarzy się z wielością pokazów, panelami dyskusyjnymi i galami, gdzie nagradzamy twórców filmowych i świadków historii. Ale festiwal NNW to nie tylko gale, koncerty czy spotkania. To też kierowane do młodzieży warsztaty filmowe czy właśnie honorowanie świadków historii, którzy często żyją z dala od dużych miast. Osób, które mieszkają w miastach powiatowych czy wsiach w polsce południowej, na wschodzie czy zachodzie – tłumaczy dyrektor festiwalu NNW, Arkadiusz Gołębiewski.

Jak wyjaśnia Gołębiewski, wizyta z festiwalowymi retrospektwami w stolicy Kociewia to nie przypadek.

– To rzut beretem do Gdyni, ale tu właśnie wyłuskujemy tych świadków historii, którzy nie przyjechali na główną część festiwalu. Chcemy pokazywanymi filmami pokazać, że ta historia jest na ich terenie, wśród nich. To klucz do zrozumienia i poznania jej złożoności, a poznać tą historię można chociażby w rodzinnych albumach czy w rozmowie z najstarszym dziś pokoleniem – wyjaśnia Arkadiusz Gołębiewski.

W trakcie pierwszego dnia festiwalu NNW w Starogardzie Gdańskim przyznano honorowe wyróżnienia – „Sygnet Wolności” oraz „Drzwi do Niepodległości”. Oba dedykowane są osobom, często z drugiego i trzeciego szeregu, które swoją działalnością w sposób szczególny przyczyniły się do walki i odzyskania przez Polskę niezależności oraz suwerenności.

– Cieszę się, że organizowany od kilkunastu lat festiwal NNW, jako retrospektywa trafił do Starogardu Gdańskiego. Ten festiwal, po zakończeniu wydarzeń w Gdyni, pokazuje zresztą swoje osiągnięcia w mniejszych miastach i robi to od dłuższego czasu. To po pierwsze pokazy kilku ciekawych filmów festiwalowych, elementy edukacyjne czyli rozmowy czy kolportaż książek, ale jest też honorowanie lokalnych bohaterów – mówi wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego, Jarosław Sellin, który wręczał statuetki.

Jak przekonuje Sellin, „kociewscy bohaterowie są bardzo ciekawi, bo i historia pomorskiej ziemi i kociewskiej – części tej ziemi – jest niezwykła i dramatyczna, zwłaszcza w 1939 roku, w czasie okupacji niemieckiej”.

– W czasach PRL też było sporo działaczy niepodległościowych i solidarnościowych, którzy tutaj walczyli, w Starogardzie Gdańskim czy w Tczewie. Właśnie te osoby, niektórzy niestety pośmiertnie, a niektórzy żyjący, są na tym festiwalu nagradzani – uzupełnia wiceminister.

W Starogardzie Gdańskim statuetkami „Sygnet Wolności” uhonorowano: Albina Ossowskiego (pośmiertnie), Wandę Bortkiewicz, por. Edward Ciupaka ps. „Mały”, por. Stefana Dulkę ps. „Bliski” oraz por. Zbigniew Hasa ps. „Wilczek”.

Statuetki „Drzwi do Wolności” otrzymali: Zbigniew Kończewski, Zbigniew Olszewski, Zbigniew Iwaniuk oraz Jacek Prętki.