2018-2021

15 października br. odbyło się 11. posiedzenie Międzynarodowego Komitetu Sterującego projektem utworzenia nowego Muzeum-Miejsca Pamięci na terenie byłego niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady w Sobiborze. W spotkaniu, któremu przewodniczył Sekretarz Stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego Jarosław Sellin, uczestniczyli przedstawiciele Holandii, Izraela, Słowacji i Polski, którzy wchodzą w skład Komitetu.

Posiedzenie Komitetu odbyło się w dzień po oficjalnych obchodach upamiętniających 75. rocznicę powstania więźniów niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady w Sobiborze. W uroczystościach uczestniczyli przedstawiciele państw, z których pochodziły ofiary, członkowie rodzin ofiar oraz licznie zgromadzeni goście.

Członkowie Komitetu z zadowoleniem śledzą postępy trwających prac. Otwarcie muzeum planowane jest na 2020 rok. W bieżącym roku projekt ma otrzymać wsparcie finansowe od rządu Republiki Federalnej Niemiec.

Członkowie Komitetu wyrazili zadowolenie z dotychczasowych działań, mających na celu utworzenie nowego Muzeum-Miejsca Pamięci na terenie byłego niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady w Sobiborze. Wyrazili uznanie dla wszystkich zaangażowanych w budowę i wspieranie projektu.

Zobacz nagranie programu

W Sobiborze na Lubelszczyźnie zakończyły się niedzielne uroczystości upamiętniające 75. rocznicę powstania w niemieckim obozie zagłady. Wzięli w nich udział między innymi przedstawiciele polskiego rządu, duchowni, świadkowie historii oraz reprezentanci państw, z których pochodzili więźniowie nazistowskiego obozu: Rosji, Słowacji, Czech, Francji, Ukrainy, Holandii, Niemiec i Austrii.
Wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński i wiceminister kultury Jarosław Sellin (P) podczas obchodów 75. rocznicy powstania więźniów obozu zagłady w Sobiborze
Wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński i wiceminister kultury Jarosław Sellin (P) podczas obchodów 75. rocznicy powstania więźniów obozu zagłady w SobiborzeFoto: PAP/Wojciech Pacewicz
Na początku uroczystości list od prezydenta Andrzeja Dudy odczytał minister Wojciech Kolarski z jego kancelarii. Prezydent podkreślił w liście znaczenie zrywu sprzed 75 lat. "Przede wszystkim umożliwił wyrwanie się na wolność blisko 300 więźniom, ale zarazem stanowił dowód na to, że oprawcy z niemieckich obozów zagłady nie pozostaną bezkarni, że przyjdzie czas odpłaty za ich zbrodnicze okrucieństwo" - napisał prezydent Andrzej Duda.

W czasie uroczystości pośmiertnie uhonorowano Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski jednego z przywódców powstania w obozie zagłady w Sobiborze - Leona Felhendlera. Następnie głos zabrali przedstawiciele rządów Polski i innych państw. Wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński powiedział, że zryw w Sobiborze powinien być symbolem i przestrogą.

"Musimy przekazywać historię Sobiboru"

- Dzisiejszy dzień jest świętem pamięci o ofiarach i bohaterach z Sobiboru. Ma też przypominać nam, czym grożą rasizm oraz zbrodnicza nienawiść i uprzedzenia wobec innych. Mamy moralny imperatyw, aby czynić wszystko, by świat był od niej wolny. Wszyscy przyłączmy się do tego apelu - powiedział Piotr Gliński.

Dzisiejszy dzień jest świętem pamięci o ofiarach i o bohaterach z Sobiboru, ale nie tylko – ma również przypominać nam czym grożą rasizm oraz zbrodnicza nienawiść i uprzedzenia. Mamy moralny imperatyw czynić wszystko, by świat był od nich wolny -@PiotrGlinski o #Sobibór pic.twitter.com/vtlknDqs0c

— Ministerstwo Kultury (@MKiDN_GOV_PL) 14 października 2018
Następnie głos zabrali przedstawiciele państw, z których pochodziły ofiary niemieckiego obozu: ambasadorzy Izraela, Słowacji i Rosji oraz przedstawicielka rządu Holandii. Ambasador Izraela Anna Azari zaapelowała o to, by pamięć o zagładzie przekazywać kolejnym pokoleniom. - Z tego strasznego miejsca, gdzie jeszcze spoczywają prochy, musimy wystąpić przeciwko nienawiści. Musimy przekazywać młodym historię Sobiboru, aby wiedzieli, do czego może to prowadzić i do czego może prowadzić nietolerancja - powiedziała Anna Azari.

Podczas uroczystości odmówiono również modlitwę ekumeniczną za ofiary zagłady, którą wspólnie odmówili duchowni wyznań chrześcijańskich oraz naczelny rabin Polski. W Sobiborze na polanie mogił założono też kwiaty i zapalono znicze.

Będzie Muzeum Obozu Zagłady

Powstanie w niemieckim nazistowskim obozie zagłady w Sobiborze wybuchło 14 października 1943 r. Więźniowie przecięli linie telefoniczne, uszkodzili transformator, zaatakowali niemieckich strażników oraz podjęli próbę ucieczki. W jej wyniku około stu więźniów zostało zastrzelonych przez Niemców lub zginęło na polach minowych. Dwustu udało się zbiec, jednak wojnę przeżyło jedynie kilkudziesięciu. Obóz był jednym z elementów niemieckiego planu "Ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej w Europie", a jego głównym celem była eksterminacja ludności żydowskiej. Szacuje się, że w latach 1942-43 Niemcy zamordowali w nim od 180 do ponad 200 tysięcy ludzi, głównie europejskich Żydów.

Obecnie trwają prace nad stworzeniem Muzeum Obozu Zagłady w Sobiborze, które będzie filią Państwowego Muzeum na Majdanku. Otwarcie placówki przewidziano na wiosnę 2020 roku.

Kamień węgielny pod budowę Muzeum Historii Polski wmurowali na Cytadeli Warszawskiej premier Mateusz Morawiecki, wicepremier, minister kultury prof. Piotr Gliński i dyrektor placówki Robert Kostro.
Wcześniej podpisali oni akt erekcyjny, który m.in. wraz z kapsułą czasu i kamieniem węgielnym został wmurowany w betonowy blok.

Muzeum Historii Polski zostało powołane 2 maja 2006 r. Od początku działalności zaczęło prowadzić zarówno prace związane z tworzeniem siedziby i wystawy stałej, jak i bieżącą działalność wystawienniczą, edukacyjną, naukową i związaną z promocją dziedzictwa historycznego za granicą, przedstawiając najważniejsze wątki polskiej historii – państwa i narodu.

Konkurs architektoniczny na projekt przyszłego gmachu muzeum rozstrzygnięto w 2009 r. - zwyciężyła praca zespołu Paczowski et Fritsch Architectes z Luksemburga. Zgodnie z projektem budynek muzeum miał stanąć w pobliżu Zamku Ujazdowskiego, nad Trasą Łazienkowską, jednak decyzja o finansowaniu budowy została wstrzymana w 2010 r., a MHP zostało usunięte z listy projektów priorytetowych, które miały być realizowane ze środków europejskich.

Wiosną 2015 r. rozpoczęły się rozmowy dotyczące nowej lokalizacji muzeum na terenie Cytadeli Warszawskiej. 29 stycznia 2016 r. w obecności ministra Glińskiego podpisano umowę ws. wykonania projektu siedziby Muzeum Historii Polski w Warszawie. Jej sygnatariuszami byli dyrektor MHP Robert Kostro oraz prezes pracowni architektonicznej WXCA Szczepan Wroński. Niecały rok później zaprezentowano wizualizacje przyszłej stałej siedziby Muzeum Historii Polski. 6 października 2017 r. ogłoszono przetarg na wykonanie robót budowlanych, został on rozstrzygnięty 15 maja 2018 r., wybrana została firma Budimex S.A. 30 maja 2018 r. w Pałacu Rzeczypospolitej w Warszawie została podpisana umowa pomiędzy Budimex S.A. a Muzeum Historii Polski na budowę stałej siedziby MHP.

Na początku lipca na Cytadeli Warszawskiej wicepremier, minister kultury, dyrektor Muzeum Historii Polski, wiceminister kultury Jarosław Sellin, wojewoda mazowiecki Zdzisław Sipiera, prezes zarządu firmy Budimex S.A. symbolicznie "wbili pierwszą łopatę" w miejscu budowy muzeum.

Gmach MHP będzie mieścić się na terenie Cytadeli Warszawskiej (tzw. Park Niepodległości). Znajdą się tam też istniejące już Muzeum X Pawilonu i Muzeum Katyńskie, budowana jest tam także nowa siedziba Muzeum Wojska Polskiego.