Badanie, popularyzowanie, dokumentowanie i poszerzanie wiedzy na temat kultury mieszkańców obszarów wiejskich ma być jednym z głównych zadań Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi, którego powołanie ogłoszono we wtorek w czasie konferencji w KPRM.
W konferencji uczestniczyli wicepremier Beata Szydło, minister rolnictwa i rozwoju wsi Jan Krzysztof Ardanowski oraz wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego Jarosław Sellin.
"Z inicjatywy ministra rolnictwa Jana Krzysztofa Ardanowskiego, przy współpracy z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego i ministra Piotra Glińskiego, została podjęta decyzja o powołaniu Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi. Nawiązujemy tym samym do podobnej inicjatywy, która w okresie międzywojennym była realizowana z powodzeniem dla rozwoju obszarów wiejskich, ale również dla kultywowania tradycji, kultury - tego wszystkiego, co jest ogromnym dziedzictwem, co jest ogromnym wkładem w naszą kulturę narodową" - poinformowała wicepremier.
Wiceminister kultury podkreślił, że kultura ludowa, kultura tradycyjna jest objęta szeroko mecenatem państwa. "Ale rzeczywiście brakowało nam dotąd takiej instytucji badawczo-edukacyjnej, rozwojowej, dedykowanej konkretnie tej dziedzinie twórczości kulturalnej. Dzięki inicjatywie ministra rolnictwa taka instytucja powstaje. W Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego intensywnie kulturą tradycyjną się zajmujemy, ale kooperacja z Ministerstwem Rolnictwa jest tutaj bardzo potrzebna w tej sprawie. Będziemy mieli instytucjonalne możliwości, instytucjonalne zaplecze do takiej współpracy" - powiedział Sellin.
Przypomniał działania resortu w zakresie mecenatu nad kulturą ludową m.in. program "Kultura ludowa i tradycyjna". Jak wyjaśnił, jest on "bardzo popularny", a MKiDN otrzymuje "mniej więcej 500 wniosków do tego programu, o wsparcie pewnego rodzaju inicjatyw dedykowanych właśnie kulturze polskiej wsi". "Przeznaczamy na to prawie 7,5 mln zł rocznie" - poinformował wiceszef MKiDN.
Wymienił także program "Kultura - Interwencje 2018. EtnoPolska", przeznaczony dla inicjatyw i środowisk, które działają w miejscowościach liczących nie więcej niż 50 tys. mieszkańców. "Kultura tradycyjna, kultura polskiej wsi jest kultywowana nie tylko na wsi, ale również w małych miastach i w małych miasteczkach takie inicjatywy są" - podkreślił Sellin. Przypomniał, że w grudniu 2018 r. szopkarstwo krakowskie zostało wpisane na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości UNESCO.
"Rzeczywiście brakowało nam dotąd takiej instytucji (...) będziemy współpracować, dziękuję też panu ministrowi za propozycję, by do rady programowej Instytutu weszli przedstawiciele Ministerstwa Kultury" - dodał Sellin.
Minister rolnictwa podziękował za życzliwość dla zgłoszonej przez niego idei Instytutu. "Życzliwość pani premier i ministra kultury daje nadzieję, że ta instytucja, tak potrzebna, szybko, sprawnie i efektywnie zajmie się obszarem działań, do których zostaje powołana. Instytut nawiązuje do tradycji Państwowego Instytutu Kultury Wsi utworzonego w 1936 r., którego celem były badania zarówno nad kulturą materialną, jak i duchową ówczesnej wsi polskiej, dokumentowanie zjawisk, które dla tej kultury były istotne (...) Chcemy nawiązać do tej szczytnej tradycji, ale oczywiście czasy współczesne stawiają szereg nowych wymagań przed tworzoną placówką" - podkreślił.
"Z jednej strony to niekończąca się praca nad dokumentowaniem tego wszystkiego, co polska wieś wniosła do dziedzictwa Polski. Zarówno kultura duchowa, manifestująca się w różnego rodzaju przejawach sztuki ludowej, folkloru, poezji, również rękodzieła ludowego, także kultura materialna, która wniosła tak ogromny wkład w rozwój Polski. Ale Instytut ma zajmować się nie tylko badaniami historycznymi (...) Na dziedzictwo kultury wsi składa się również dwór, dziedzictwo ziemiaństwa, ogromna rola Kościoła, który motywował, umacniał poczucie narodowości wśród chłopów. Więc te wszystkie aspekty i zapewne szereg innych będą tymi tematami, którymi będzie się zajmował Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi" - powiedział Ardanowski.
Podkreślił, że zgodnie z założeniem Instytut będzie funkcjonował "w oparciu o symbiozę" z Centralną Biblioteką Rolniczą w Warszawie. "Ta biblioteka, placówka o dużych osiągnięciach i roli, nie tylko nie zostanie w żaden sposób uszczuplona w swoich działaniach, ale włączenie jej w skład Instytutu w pewnym sensie ją nobilituje, ponieważ jej zasoby będą wykorzystane do szerszego obszaru działań. Dlatego, podejmując decyzję o utworzeniu Instytutu, ogłosiłem zamiar połączenia go z Centralną Biblioteką Rolniczą. To będzie proces ewolucyjny, gwarantujący pracownikom Biblioteki dotychczasowe przywileje, stan zatrudnienia. Jednocześnie stopniowo włączając ją w prace Instytutu będziemy mogli wykorzystać jej zasoby, doświadczenie pracowników" - mówił.
"Wydaje się, że Instytut to instytucja, której brakowało, której wieś bardzo oczekuje (...) nie tylko w sensie symbolicznym, uznania ogromnej roli, jaką dla kultury narodowej wniosła, ale to również bieżąca praca na rzecz wszystkich wydarzeń związanych obecnie z wszechstronną kulturą wsi (...) Instytut będzie powstawał w oparciu o współpracę z istniejącą placówką posiadającą własny budżet. Oczywiście będzie zabiegał o środki zewnętrzne, także unijne, by kulturę polskiej wsi szerzej wyeksponować i wbudować w kulturę zjednoczonej Europy" - zaznaczył Ardanowski.
Mówił, że na etapie organizacyjnym nie przewiduje żadnych dodatkowych środków i zwiększania budżetu przedsięwzięcia. "O tym czy aktywność Instytutu będzie wymagała zwiększenia budżetu w kolejnych latach zdecydują ci, którzy będą go tworzyć. W dużej mierze będzie to zależało od rady naukowej, do której zamierzam zaprosić wybitnych specjalistów znających się na sprawach szeroko rozumianej kultury wsi, etnografów, historyków, socjologów wsi, artystów. Poprosiłem panią premier Beatę Szydło, by ze względu na profil wykształcenia, zainteresowania i ogromną wiedzę pokierowała tą radą naukową i pani premier to zobowiązanie przyjęła. Co do kadrowych spraw proszę się uzbroić w cierpliwość" - dodał.