W Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku otwarto wystawę poświęconą rotmistrzowi Witoldowi Pileckiemu – oficerowi AK, który w 1940 r. dobrowolnie poddał się wywózce do Auschwitz, by zdobyć informacje o obozie. W 1948 r. Pilecki został zabity przez komunistów.
Wystawę "Rotmistrz Witold Pilecki 1901–1948" przygotował warszawski Oddział Instytutu Pamięci Narodowej. Udostępnienie tej czasowej ekspozycji w Muzeum II Wojny Światowej (MIIWŚ) w Gdańsku zapowiedział już kilka tygodni temu nowy dyrektor placówki Karol Nawrocki, który do kwietnia br. pracował w gdańskim oddziale IPN.
W opinii Nawrockiego osobna ekspozycja poświęcona Pileckiemu była konieczna ze względu na ubogość eksponatów związanych z tą postacią prezentowanych na wystawie głównej placówki (na wystawie przygotowanej przez poprzednią dyrekcję placówki można oglądać fotografię Pileckiego z dokumentów obozowych oraz kopię fragmentu raportu z Auschwitz).
Obecny na otwarciu ekspozycji wiceminister kultury Jarosław Sellin podkreślił, że każdy, kto odwiedzi MIIWŚ w Gdańsku powinien zapamiętać przynajmniej kilka polskich postaci związanych z tym okresem w historii Polski. Sellin wymienił tu gen. Władysława Andersa, Irenę Sendler, Janusza Korczaka, Maksymiliana Marię Kolbego oraz Witolda Pileckiego. - Pytanie: czy to Muzeum, polskie Muzeum II Wojny Światowej taką szansę daje? – pytał retorycznie Sellin.
- Dobrze, że mamy wystawę czasową poświęconą Witoldowi Pileckiemu i ufam, że w przyszłości Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, polskie Muzeum II Wojny Światowej będzie tak skonstruowane, żeby te postaci bez wątpienia były zapamiętane przez każdego Polaka i każdego cudzoziemca, który to Muzeum będzie zwiedzał – powiedział też Sellin przypominając, że ministerstwo kultury zdecydowało się na budowę muzeum dedykowanego Pileckiemu: ma ono powstać w rodzinnym domu rotmistrza w Ostrowie Mazowieckim.
- Tu (w MIIWŚ – red.) są tysiące ton betonu, miliony złotych polskiego podatnika, 33 tysiące metrów kwadratowych i na tych 33 tysiącach metrów kwadratowych jest 15 cm dla rotmistrza Pileckiego. I to w jakim kontekście - nieopodal prostytutek w obozach koncentracyjnych. Tak tu opowiada się o II wojnie światowej. Nie możemy sobie pozwolić na taką opowieść. Tu przyjeżdżają ludzie z całego świata – mówił z kolei prezes IPN Jarosław Szarek dodając, że „dzisiaj jesteśmy tu, aby to 15 cm powiększyć o tą wystawę".
Z kolei Nawrocki podkreślał w czasie otwarcia, że Pilecki był „niezwykłym polskim bohaterem, jednym z niewielu ludzi w historii całego świata XX wieku gotowych do niewyobrażalnych poświęceń na rzecz obrony własnych wartości". Dyrektor Muzeum określił też Pileckiego jako „wzór obywatelskich cnót". - Chcemy pokazać, że mamy polskich wspaniałych bohaterów, których powinien zobaczyć, poznać cały świat – zaznaczył Nawrocki.
Na wystawę składa się 30 wielkoformatowych plansz prezentujących życie i działalność Pileckiego, ale też nakreślających tło historyczne najważniejszych zdarzeń dotyczących rotmistrza. Na planszach umieszczono m.in. bogaty zbiór fotokopii rodzinnych zdjęć, listów Pileckiego do dzieci czy własnoręcznie napisanego w 1926 r. życiorysu. Plansze pokazują też fragment jednego z pierwszych raportów, jakie Pilecki napisał z Auschwitz, wystawione na różne nazwiska kennkarty, którymi posługiwał się Pilecki podczas okupacji niemieckiej a także powojenne dokumenty dotyczące uwięzienia i wykonania na nim wyroku śmierci.
Scenariusz ekspozycji opracował Jacek Pawłowicz we współpracy z dziećmi Witolda Pileckiego - Zofią Pilecką-Optułowicz i Andrzejem Pileckim.
W Muzeum II Wojny Światowej ekspozycję rozstawiono w podziemiu, na poziomie, na którym znajduje się także wystawa główna placówki. Ekspozycja będzie czynna do 11 czerwca br.
Witold Pilecki urodził się 13 maja 1901 r. w Ołońcu w Rosji, a wychowywał w Wilnie. W 1920 r. podczas wojny polsko-bolszewickiej walczył w obronie Warszawy. We wrześniu 1939 r. jako podporucznik rezerwy uczestniczył w walkach z Niemcami pod Piotrkowem Trybunalskim. W okupowanej stolicy współtworzył konspiracyjną organizację wojskową, Tajną Armię Polską.
Aby zdobyć materiały wywiadowcze o tworzonych przez hitlerowców obozach koncentracyjnych, dobrowolnie dał się hitlerowcom uwięzić podczas łapanki w Warszawie. Trafił do Auschwitz. Założył tam wśród więźniów konspiracyjną organizację, przekazywał na zewnątrz informacje o ludobójstwie w obozie. Uciekł z Auschwitz w 1943 r. Walczył w powstaniu warszawskim, po upadku powstania trafił do niewoli niemieckiej.
Wrócił do Polski, by prowadzić działalność wywiadowczą na rzecz II Korpusu gen. Władysława Andersa. Został schwytany przez UB, był torturowany i w 1948 r. skazany na karę śmierci. Wyrok wykonano przez strzał w tył głowy 25 maja 1948 r. w więzieniu mokotowskim przy ul. Rakowieckiej. Miejsce jego pochówku nie zostało ujawnione przez władze komunistyczne. Prawdopodobnie ciało rotmistrza wrzucono, wraz z innymi ofiarami komunizmu, do dołów śmierci na Łączce Cmentarza Wojskowego na Powązkach.
W 1995 r. Witold Pilecki został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, a w 2006 - Orderem Orła Białego.