W Sobiborze na Lubelszczyźnie zakończyły się niedzielne uroczystości upamiętniające 75. rocznicę powstania w niemieckim obozie zagłady. Wzięli w nich udział między innymi przedstawiciele polskiego rządu, duchowni, świadkowie historii oraz reprezentanci państw, z których pochodzili więźniowie nazistowskiego obozu: Rosji, Słowacji, Czech, Francji, Ukrainy, Holandii, Niemiec i Austrii.
Wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński i wiceminister kultury Jarosław Sellin (P) podczas obchodów 75. rocznicy powstania więźniów obozu zagłady w Sobiborze
Wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński i wiceminister kultury Jarosław Sellin (P) podczas obchodów 75. rocznicy powstania więźniów obozu zagłady w SobiborzeFoto: PAP/Wojciech Pacewicz
Na początku uroczystości list od prezydenta Andrzeja Dudy odczytał minister Wojciech Kolarski z jego kancelarii. Prezydent podkreślił w liście znaczenie zrywu sprzed 75 lat. "Przede wszystkim umożliwił wyrwanie się na wolność blisko 300 więźniom, ale zarazem stanowił dowód na to, że oprawcy z niemieckich obozów zagłady nie pozostaną bezkarni, że przyjdzie czas odpłaty za ich zbrodnicze okrucieństwo" - napisał prezydent Andrzej Duda.
W czasie uroczystości pośmiertnie uhonorowano Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski jednego z przywódców powstania w obozie zagłady w Sobiborze - Leona Felhendlera. Następnie głos zabrali przedstawiciele rządów Polski i innych państw. Wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński powiedział, że zryw w Sobiborze powinien być symbolem i przestrogą.
"Musimy przekazywać historię Sobiboru"
- Dzisiejszy dzień jest świętem pamięci o ofiarach i bohaterach z Sobiboru. Ma też przypominać nam, czym grożą rasizm oraz zbrodnicza nienawiść i uprzedzenia wobec innych. Mamy moralny imperatyw, aby czynić wszystko, by świat był od niej wolny. Wszyscy przyłączmy się do tego apelu - powiedział Piotr Gliński.
Dzisiejszy dzień jest świętem pamięci o ofiarach i o bohaterach z Sobiboru, ale nie tylko – ma również przypominać nam czym grożą rasizm oraz zbrodnicza nienawiść i uprzedzenia. Mamy moralny imperatyw czynić wszystko, by świat był od nich wolny -@PiotrGlinski o #Sobibór pic.twitter.com/vtlknDqs0c
— Ministerstwo Kultury (@MKiDN_GOV_PL) 14 października 2018
Następnie głos zabrali przedstawiciele państw, z których pochodziły ofiary niemieckiego obozu: ambasadorzy Izraela, Słowacji i Rosji oraz przedstawicielka rządu Holandii. Ambasador Izraela Anna Azari zaapelowała o to, by pamięć o zagładzie przekazywać kolejnym pokoleniom. - Z tego strasznego miejsca, gdzie jeszcze spoczywają prochy, musimy wystąpić przeciwko nienawiści. Musimy przekazywać młodym historię Sobiboru, aby wiedzieli, do czego może to prowadzić i do czego może prowadzić nietolerancja - powiedziała Anna Azari.
Podczas uroczystości odmówiono również modlitwę ekumeniczną za ofiary zagłady, którą wspólnie odmówili duchowni wyznań chrześcijańskich oraz naczelny rabin Polski. W Sobiborze na polanie mogił założono też kwiaty i zapalono znicze.
Będzie Muzeum Obozu Zagłady
Powstanie w niemieckim nazistowskim obozie zagłady w Sobiborze wybuchło 14 października 1943 r. Więźniowie przecięli linie telefoniczne, uszkodzili transformator, zaatakowali niemieckich strażników oraz podjęli próbę ucieczki. W jej wyniku około stu więźniów zostało zastrzelonych przez Niemców lub zginęło na polach minowych. Dwustu udało się zbiec, jednak wojnę przeżyło jedynie kilkudziesięciu. Obóz był jednym z elementów niemieckiego planu "Ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej w Europie", a jego głównym celem była eksterminacja ludności żydowskiej. Szacuje się, że w latach 1942-43 Niemcy zamordowali w nim od 180 do ponad 200 tysięcy ludzi, głównie europejskich Żydów.
Obecnie trwają prace nad stworzeniem Muzeum Obozu Zagłady w Sobiborze, które będzie filią Państwowego Muzeum na Majdanku. Otwarcie placówki przewidziano na wiosnę 2020 roku.