Minister Jarosław Sellin wziął udział w połączonym posiedzeniu sejmowych Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Kultury i Środków Przekazu.
Szanowni Panowie Przewodniczący,
Szanowni Państwo Posłanki i Posłowie,
Budownictwo wiejskie, zwłaszcza drewniane posiada duże wartości historyczne, architektoniczne i techniczne, jest przejawem różnorodności kulturowej i lokalnej odrębności, kształtuje tożsamość miejsca. Przykładów regionalnego budownictwa jest wiele, Są to m.in. zagrody osadników olenderskich na Mazowszu i Żuławach, tatrzańskie budownictwo drewniane (wille i pensjonaty zakopiańskie, szałasy i chaty pasterskie), zabudowa wsi podlaskich, mieszkalne budownictwo ryglowe Polski Północnej, ale też budownictwo sakralne, np. kościoły grupy wieluńskiej, małopolskie kościoły izbicowe, cerkwie południowo-wschodniej Polski.
Budownictwo wiejskie (zespoły zabudowy bądź i pojedyncze budynki) podlegają w różnym stopniu ochronie konserwatorskiej. Wojewódzkie urzędy ochrony zabytków, zwłaszcza
w województwach, gdzie budownictwo wiejskie stanowi ważny element zabudowy
(np. podlaskie, podkarpackie, lubelskie, mazowieckie), podejmują działania zmierzające do zachowania w należytym stanie tej zabudowy, decydującej o specyfice i tożsamości regionu. Szczególnej trosce podlegają zabytki drewniane, które jeszcze zachowały się w różnych regionach kraju, jako przykłady miejscowych tradycji budowlanych.
Ochrona tradycyjnego budownictwa wiejskiego, ze względu na szczególne wartości dla dziedzictwa, staje się jednym z priorytetów polityki konserwatorskiej Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Podobnie na szczeblu województw podejmowane są działania zmierzające do ochrony budownictwa wiejskiego. Mogą to być np. regionalne programy dotyczące ochrony budownictwa wiejskiego (drewnianego). Przykładem regionu, w którym takie programy miałyby szczególne znaczenie jest Podkarpacie gdzie tego rodzaju obiekty zachowały się najliczniej w Polsce.
Istotne są również działania promocyjne, np. Konkursy na najlepiej zachowane zabytki budownictwa drewnianego), czy warsztaty organizowane przez różne podmioty, warto wspomnieć Centrum Architektury Drewnianej – jednostkę specjalistyczną Narodowego Instytutu Dziedzictwa, ukierunkowane na ratowanie tzw. ginących zawodów np. ciesielstwo, dekarstwo, stolarstwo, snycerstwo.
Nie do przecenienia jest działalność muzeów-skansenów, które ratują zabytki zabudowy wiejskiej, w sytuacji gdy zachowanie zabytku in situ nie jest możliwe.
Istotne znaczenie w utrzymaniu zabytków budownictwa wiejskiego w należytej kondycji są działania prewencyjne – ścisła współpraca terenowych organów ochrony zabytków z jednostkami Państwowej Straży Pożarnej i Policji – przeciwdziałające zagrożeniu pożarowemu oraz aktom kradzieży i wandalizmu.
W najbliższych latach szczególnie istotnym wyzwaniem, w ramach polityki ochrony zabytków, stojącym przed wszystkimi podmiotami zaangażowanymi w ochronę dziedzictwa polskiej wsi będzie zapewnienie odpowiednich środków finansowych, umożliwiających dalsze prowadzenie prac konserwatorskich.
Rząd Zjednoczonej Prawicy prowadzi intensywne działania mające na celu osiągnięcie dalszego wyraźnego wzrostu nakładów służących zachowaniu zabytków znajdujących na obszarach wiejskich w Polsce. Przypomnieć bowiem należy, że w ciągu ostatnich 7 lat wzrost budżetu programu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Ochrona zabytków” wyniósł ponad 100%. W 2015 r. środki przeznaczone na dotacje w tym programie wyniosły 97,6 mln, natomiast w 2022 r. 215 mln zł. Połowa tej sumy, co stanowi cechę charakterystyczną programu od wielu lat, przeznaczona była na finansowanie prac przy zabytkach, znajdujących na obszarach wiejskich.