„Naszym obowiązkiem jest dbać o groby ofiar wojny. Poprzez kultywowanie pamięci o losach pochowanych tutaj Polaków dajemy jasny sygnał, że tragiczne wydarzenia z przeszłości nie zostały zapomniane” – napisał wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego Jarosław Sellin w liście odczytanym 1 września na cmentarzu Ohlsdorf w Hamburgu podczas uroczystości otwarcia zrewitalizowanej Polskiej Kwatery Wojennej wraz z nowym imiennym upamiętnieniem 1229 Polaków – ofiar II wojny światowej i niemieckiego nazizmu.
Uroczyste odsłonięcie imiennego upamiętnienia na cmentarzu Ohlsdorf w Hamburgu
Wiceminister Sellin podkreślił w liście, że II wojna światowa odcisnęła ogromne piętno na losach całego państwa i prawie każdego Polaka.
6 lat okrutnej okupacji ziem Polski naznaczone było niespotykaną dotąd okrutnością: eksterminacją elit, prześladowaniem Polaków za patriotyczną postawę i terrorem dnia codziennego. Polacy ginęli w masowych egzekucjach, byli zsyłani do obozów koncentracyjnych, poddawani masowym przesiedleniom i wywożeni na przymusowe roboty do Rzeszy Niemieckiej – przypomniał wiceszef resortu kultury.
Jarosław Sellin wskazał, że znajdujące się na tym cmentarzu polskie groby są świadectwem losów Polaków w czasie II wojny światowej.
Dziś możemy przywrócić tożsamość 1 229 osobom, wydobywając z zapomnienia ich imiona i nazwiska. Oddajemy tym ludziom należną im pamięć i szacunek. Naszym obowiązkiem jest dbać o groby ofiar wojny. Poprzez kultywowanie pamięci o losach pochowanych tutaj Polaków dajemy jasny sygnał, że tragiczne wydarzenia z przeszłości nie zostały zapomniane.
Cmentarz Ohlsdorf w Hamburgu – miejsce spoczynku ponad tysiąca Polaków
Na Cmentarzu Ohlsdorf w Hamburgu, który jest jednym z największych na terenie Niemiec miejsc pochówku ofiar drugiej wojny światowej pochodzących z Polski, spoczęło 1229 znanych z imienia i nazwiska oraz przynajmniej kilkunastu niezidentyfikowanych obywateli polskich. Wśród nich znalazło się 417 więźniów obozu koncentracyjnego Neuengamme i jego podobozów, a ponadto robotnicy przymusowi i ich dzieci, więźniowie osadzeni w więzieniach i obozach pracy wychowawczej, jeńcy wojenni, członkowie ruchu oporu, ofiary bombardowań, a także zmarli już po wojnie tzw. dipisi (displaced persons).
Polacy, którzy zginęli lub zostali zamordowani w czasie II wojny światowej w Hamburgu, a także ci, którzy zmarli już po wyzwoleniu, chowani byli w różnych częściach cmentarza. Większość grobów jest położona na obszarze kwater dla obcokrajowców we wschodniej części nekropolii. Tam też została urządzona Polska Kwatera Wojenna, w której ostatnie miejsce spoczynku znalazło ponad 300 Polaków. W latach 1950-51 Związek Polskich Uchodźców w Niemczech ufundował na tych grobach betonowe krzyże z orłami w koronie. W 1973 roku krzyże te zostały wymienione na kamienie nagrobne. W 1995 roku Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa wykonała centralne upamiętnienie składające się z dwumetrowego, granitowego krzyża, obok którego ustawiono 10 betonowych krzyży oraz tablicę memoratywną z tekstem w języku polskim i niemieckim: Polakom – ofiarom nazistowskiej agresji i wojny / 1939-1945 / Den Polen – den Opfern der Naziagression und des Krieges.
Renowacja Polskiej Kwatery Wojennej w Hamburgu
Rewitalizacja Kwatery została przeprowadzona w 2022 roku przez Fundację „Polsko-Niemieckie Pojednanie” przy współpracy z Konsulatem Generalnym RP w Hamburgu i zarządem cmentarza. Całość prac została dofinansowana przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach Programu Ministra „Miejsca Pamięci Narodowej za Granicą”.
Na terenie Polskiej Kwatery Wojennej przeprowadzono prace konserwatorskie kamieni nagrobnych oraz wykonano granitowe repliki zniszczonych betonowych krzyży. Dodatkowo przed krzyżami ustawiono tablice z imionami i nazwiskami 1 229 osób pochowanych na terenie całego cmentarza, których dane personalne zostały ustalone w wyniku kwerend archiwalnych. Po rewitalizacji kwatery ofiar Dachau na cmentarzu Perlacher Forst w Monachium w 2021 roku, renowacja Polskiej Kwatery Wojennej w Hamburgu jest kolejnym miejscem pamięci na terenie Niemiec, które zostało odremontowane ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.