Rząd przyjął w środę uchwałę ws. ustanowienia wieloletniego programu "Niepodległa" na lata 2017-2021. Dotyczy on uczczenia 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości.
Program przygotowało Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Budżet "Niepodległej" wynosi ok. 200 mln zł.
"W świadomości zbiorowej Polaków odzyskanie niepodległości w 1918 r. funkcjonuje jako jedno z najważniejszych wydarzeń w naszej historii. Dlatego przypadające na 2018 r. stulecie odzyskania przez Polskę niepodległości jest okazją do świętowania wydarzeń z przeszłości oraz zachętą do budowania wspólnej przyszłości. Wydarzenia sprzed stu lat miały charakter wyjątkowy. Wspólnym wysiłkiem militarnym, politycznym, kulturalnym, gospodarczym i społecznym, Polacy nie tylko odzyskali utraconą ponad wiek wcześniej niepodległość, ale również stworzyli podwaliny nowoczesnego państwa, obronili jego granice, rozwijali gospodarkę, prawodawstwo i oświatę, a przez literaturę, sztukę, wzornictwo przemysłowe, architekturę czy muzykę znaleźli miejsce w głównym nurcie kultury światowej" - napisano w komunikacie po posiedzeniu rządu.
Kluczowe dla programu są trzy wartości wyróżniające polską tożsamość narodową: wolność, poszanowanie godności i praw człowieka oraz solidarność.
Program nie przewiduje upamiętniania w formie pomników czy tablic pamiątkowych. Z budżetu "Niepodległej" mają być finansowane tzw. projekty miękkie - wydarzenia, eventy, obchody. Wybrane wydarzenia kulturalne mają stanowić "żywe" upamiętnienie rocznicy. Pośród nich znajdą się przedsięwzięcia wystawiennicze, filmowe, muzyczne czy badawcze. Będą to np. wystawy w Muzeum Narodowym w Krakowie, Muzeum Narodowym w Warszawie, Zamku Królewskim w Warszawie, Muzeum Sztuki w Łodzi czy Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich. Przewidziano też koncerty w Filharmonii Narodowej czy Narodowym Instytucie Fryderyka Chopina, a także utrwalenie i upowszechnianie w międzynarodowym obiegu kulturowym 100 arcydzieł muzyki polskiej, oraz stworzenie aranżacji muzycznych 100 najpiękniejszych polskich wierszy.
Dodatkowo realizowane będą m.in. projekty ministrów: spraw wewnętrznych i administracji oraz edukacji narodowej.
Program podzielono na trzy grupy, którym nadano priorytety. Pierwszy priorytet dostały przedsięwzięcia ogólnopolskie i kluczowe dla obchodów, wpisane w treść Programu Wieloletniego. Za ich wsparcie odpowiada bezpośrednio minister kultury i podległe mu instytucje.
Priorytet drugi otrzymały przedsięwzięcia regionalne i lokalne. Ich celem jest włączenie obywateli do organizacji obchodów tego święta. Ministerstwo planuje przeprowadzenie dwóch dużych programów dotacyjnych: "Koalicje dla Niepodległej" - wspierającego organizację oddolnych obchodów stulecia odzyskania niepodległości przez inicjatywy obywatelskie; oraz "Niepodległa" - skierowanego do samorządowych instytucji kultury i organizacji pozarządowych, wspierającego działania o charakterze kulturalnym, artystycznym i edukacyjnym, przygotowujące do godnego celebrowania setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości, ze szczególnym uwzględnieniem pamięci i tradycji rodzinnej, lokalnej i regionalnej.
Upowszechnianie za granicą wizerunku Polski budowanego na systemie wartości wyróżniających naszą tożsamość narodową - to cel przedsięwzięć zaliczonych do trzeciej grupy. Koordynatorem i realizatorem tego programu został Instytut Adama Mickiewicza. Będzie on działał na dwóch płaszczyznach - realizując przedsięwzięcia własne bądź prowadzone we współpracy z instytucjami kultury, oraz dysponując programem grantowym dla samorządów i NGO-sów, realizujących działania poza granicami Polski w partnerstwie z instytucją zagraniczną.
W ramach priorytetu trzeciego wybrano siedem ścieżek tematycznych obchodów: Ignacy Jan Paderewski - ikona niepodległości; Polonia i Polacy za granicą; Polki; Pokolenie Niepodległej; Awangarda; Duchowość Niepodległej; Robotnicy.
"Działania w sferze kultury staną się pretekstem do organizacji debaty na temat wolności, solidarności oraz poszanowania godności i praw jednostki. Tak postawiony cel daje Polsce możliwość zabrania głosu w dyskusji na temat wyzwań współczesności. Polska będzie prezentowana jako kraj o ukształtowanej tożsamości, a przy tym otwarty, kreatywny, innowacyjny i świadomy swojej roli w regionie" - napisano w komunikacie CIR.
Nadzór nad realizacją programu "Niepodległa" będzie sprawował pełnomocnik rządu do spraw Stulecia Odzyskania Niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej - wiceminister kultury Jarosław Sellin. Wsparciem pełnomocnika oraz bieżącą koordynacją obchodów i nadzorem nad programami dotacyjnymi (włączającymi Polaków w świętowanie) – zajmie się biuro programu "Niepodległa".
Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. Więcej informacji o obchodach znajduje się na stronie: www.niepodlegla.gov.pl