Przedstawiciele parlamentów Polski, Chorwacji, Estonii, Litwy, Łotwy, Rumunii, Słowacji, Słowenii i Węgier dyskutowali między innymi o roli, jaką w rozwijaniu Inicjatywy mogą odgrywać parlamenty narodowe, a także o geopolitycznym znaczeniu Trójmorza. Gospodarzem premierowej edycji Forum Młodych Parlamentarzystów Trójmorza była marszałek Sejmu Elżbieta Witek.
Pierwszy dzień
W niedzielę, 3 października, marszałek Sejmu powitała gości Forum. Jak podkreśliła, wydarzenie to jest nie tylko okazją do rozmowy o przyszłości naszego regionu i całej Unii Europejskiej, ale daje także możliwość nawiązywania bezpośrednich relacji między uczestnikami, istotnych w rozwijaniu dyplomacji parlamentarnej. – W przyszłości to oni będą decydować nie tylko o losach swoich krajów, ale też całego regionu. To ponad 112 mln obywateli i 1/3 powierzchni UE – mówiła Elżbieta Witek w na antenie TVP Info o przybyłych do Warszawy młodych parlamentarzystach z państw Trójmorza.
Drugi dzień
Pierwszy dzień roboczy Forum (poniedziałek, 4 października) rozpoczął się od panelu poświęconego roli parlamentów narodowych w budowaniu i promowaniu Inicjatywy Trójmorza. Dyskusję w tym punkcie otworzyła Marszałek Sejmu. – Forum Młodych Parlamentarzystów Trójmorza łączy w sobie dyplomację parlamentarną, promowanie inicjatywy Trójmorza, a także kreatywność młodego pokolenia polityków, którzy swoim zaangażowaniem chcą wspierać budowanie współpracy regionalnej. Jesteśmy świadkami pewnego fenomenu dyplomatycznego, gdzie sfera tradycyjnie przypisana władzy wykonawczej, a więc polityka zagraniczna, staje się w pewnym sensie udziałem władzy ustawodawczej i to w zupełnie nowym wymiarze. Parlamenty przestają bowiem pełnić wyłącznie funkcję organu stanowiącego prawo i kontrolującego aktywność zagraniczną rządów, ale stają się bardzo istotnym narzędziem wspierania polityki zagranicznej prowadzonej przez nasze rządy – mówiła Elżbieta Witek, podkreślając znaczenie dyplomacji parlamentarnej. – Legitymizacja, jaką zyskujemy dzięki wyborom powszechnym, nadaje naszym działaniom znacznie większą elastyczność, niż ma to miejsce w przypadku władzy wykonawczej. Parlamentarzyści mogą bowiem powiedzieć więcej niż rządy, mogą podejmować kwestie niepopularne z perspektywy klasycznej dyplomacji – podkreśliła Marszałek Sejmu.
Elżbieta Witek zwróciła także uwagę na konieczność promowania Inicjatywy Trójmorza wśród społeczeństw regionu. – Obecnie dużym wyzwaniem staje się potrzeba zwiększania świadomości społeczeństw na temat znaczenia Inicjatywy Trójmorza: wypracowania skojarzeń, marki, symboliki, która będzie budowała pozytywny obraz projektu zarówno w granicach poszczególnych państw, jak i na arenie międzynarodowej – mówiła. – W realizacji tego zamierzenia rola parlamentów może okazać się kluczowa, dlatego warto zastanowić się wspólnie, jakie narzędzia zwiększania widoczności Inicjatywy Trójmorza możemy zaproponować – podkreśliła marszałek Sejmu. – Nie ulega wątpliwości, że jako parlamentarzyści posiadamy szerokie możliwości promowania trójmorskiego projektu na wszystkich poziomach swojej działalności zarówno w wymiarze międzynarodowym jak i narodowym – zaznaczyła Elżbieta Witek.
Przewodniczący estońskiego Riigikogu Jüri Ratas podkreślił rolę Inicjatywy Trójmorza w rozwoju gospodarczym regionu. – Przez ostatnie sześć lat Inicjatywa przyczyniła się do znaczącego potencjału gospodarczego naszego regionu – mówił. – Jesteśmy regionem innowacyjnym, z olbrzymim potencjałem wzrostu, zwłaszcza jeśli chodzi o sektor transportu, energetyki i sektor cyfrowy – podkreślił szef estońskiego parlamentu. Jak dodał, członkowie parlamentów powinni brać udział w promowaniu wśród społeczeństw idei Inicjatywy Trójmorza.
Szef polskiej dyplomacji Zbigniew Rau zwrócił uwagę na konieczność rozwoju regionalnej infrastruktury. – Kraje Inicjatywy zgadzają się, że brak infrastrukturalnych połączeń przeszkadza w rozwoju i wykorzystaniu pełnego potencjału naszego regionu. Powinniśmy pracować wspólnie, aby pokonać te niedobory i rozwijać się. Dzięki temu będziemy również atrakcyjniejsi dla zagranicznych inwestorów, głównie tych spoza Europy – podkreślił szef MSZ. – Infrastruktura nie jest przygotowywana na rok czy dziesięć lat, ale na całe pokolenia – zaznaczył Zbigniew Rau. – To wszystko przełoży się na o wiele lepsze warunki, które pozwolą prowadzić działalność gospodarczą, łatwiej znaleźć pracę, rozwijać swoje umiejętności i lepiej rozwijać się zawodowo – dodał.
Drugi panel dyskusyjny poświęcony był zagadnieniu współpracy sektorowej na rzecz rozwoju państw Inicjatywy Trójmorza w dziedzinie energii, transportu i instytucji kultury.
Jak podkreślił wiceminister infrastruktury Andrzej Bittel, wyzwania dotyczące transportu mają istotne znaczenie dla państw regionu Trójmorza i całej Europy Środkowej. – Efektywny i konkurencyjny transport i poprawa skomunikowania regionu są warunkami rozwoju – mówił Andrzej Bittel – Bardzo zależy nam na utrzymaniu wysokiej dynamiki współpracy pomiędzy krajami całego regionu i przyspieszeniu budów głównych szlaków łączących nasz region na osi północ-południe, tak aby rozpoczęte inwestycje wykazywały spójną ciągłość.
Wiceminister kultury, dziedzictwa narodowego i sportu Jarosław Sellin zwrócił uwagę, że jednym z najważniejszych czynników spajających państwa Trójmorza jest kultura. – Może i powinna równoważyć konkurencję naszych państw, jaka naturalnie występuje w polityce czy w gospodarce, a także przyczyniać się do lepszej komunikacji między naszymi narodami – mówił. Jak dodał, kraje Inicjatywy łączą także doświadczenia historyczne oraz wspólne źródła cywilizacyjne.
Zdaniem wiceministra spraw zagranicznych Marcina Przydacza, Inicjatywa Trójmorza rodziła się w oparciu o analizę trzech czynników: historii, mapy i potencjału. – W 1989 r. nasze narody gremialnie opowiedziały się za powrotem do świata Zachodu, do świata euroatlantyckiego, z którego nigdy nie wyszliśmy. To wielka polityka zamknęła nas za murem sowieckiej dominacji – mówił wiceminister, przypominając historię regionu. Jak dodał, kolejnym czynnikiem rozwoju Inicjatywy była potrzeba wzmocnienia połączeń infrastrukturalnych. – Chcąc wzmocnić konkurencyjność naszych gospodarek i kontakty międzyludzkie, należało postawić na rozwój infrastruktury – podkreślił Marcin Przydacz. Jak dodał, bez dobrej współpracy w ramach Trójmorza trudniej byłoby o akceptację Brukseli dla takich projektów jak Via Carpatia.
Członek Zarządu PKN Orlen ds. rozwoju Zbigniew Leszczyński skupił się na wyzwaniach regionu Trójmorza w sektorze energetycznym. – Problemem nie jest brak zdywersyfikowanych źródeł gazu, ale brak odpowiedniej infrastruktury dla przesyłu nierosyjskiego surowca – podkreślił. Inicjatywa Trójmorza mogłaby być odpowiednią platformą wdrażania projektów budowy międzysystemowych połączeń gazowych. Zbigniew Leszczyński zwrócił także uwagę na konieczność stawienia czoła wymogom tzw. zielonego ładu w dziedzinie energetyki. – Żeby przetrwać, spółki paliwowo-energetyczne, w tym PKN Orlen muszą zrewidować swoje strategie – zaznaczył.
W trzecim panelu dyskusyjnym uczestnicy konferencji rozmawiali o geopolitycznym znaczeniu Trójmorza dla silniejszej pozycji Europy Środkowej.
– Polska postrzega Inicjatywę Trójmorza jako najbardziej reprezentatywną formułę dalszej pogłębionej integracji krajów członkowskich z naszej, wschodniej części Unii Europejskiej – mówił szef Biura Polityki Międzynarodowej w Kancelarii Prezydenta Jakub Kumoch. – Uważamy, że przyczynia się ona do wzmacniania więzi transatlantyckich, które dla naszych krajów mają nierzadko kluczowe znaczenie – dodał.
Zdaniem Iana Brzezinskiego, członka Atlantic Council, działając samodzielnie państwa Środkowej Europy mają trudności z przyciągnięciem inwestycji zagranicznych wysokiej jakości. – Łącząc swoje starania w tamach Inicjatywy Trójmorza generować będą masę geoekonomiczną i zestaw możliwości, których rynek nie będzie mógł zignorować – podkreślił. Jak dodał, dostrzega on rosnące zainteresowanie Inicjatywą po obu stronach Atlantyku, także wśród społeczności inwestorów.
Trzeci dzień
W trzecim dniu Forum (wtorek, 5 października) jego uczestnicy rozmawiali o roli młodych parlamentarzystów w rozwijaniu Inicjatywy Trójmorza. Mówcy byli zgodni co do konieczności zwiększania świadomości i rozpoznawalności Inicjatywy wśród parlamentarzystów w poszczególnych państwach – także poprzez zakładanie zespołów parlamentarnych zajmujących się jej tematyką.
Obrady młodych posłów z państw Trójmorza podsumowała Marszałek Sejmu. Elżbieta Witek podziękowała za udział w spotkaniu i zaangażowanie podczas całego Forum. Odnosząc się do wypowiedzi uczestników obrad, przytoczyła powtarzającą się opinię, że Inicjatywa Trójmorza jest najpoważniejszą formą integracji wschodniej części Unii Europejskiej, wzmacniającą ją nie tylko wewnętrznie, ale i zewnętrznie. – To projekt, który jest dowodem pewności siebie naszego regionu – dostrzegamy w nim swoją wspólną tożsamość a jednocześnie jesteśmy gotowi mierzyć się ze swoimi deficytami – mówiła Elżbieta Witek. Jak dodała, cieszą ją wypowiedzi podkreślające, że Trójmorze nie jest konkurencją dla Unii Europejskiej. – Wręcz przeciwnie. Inicjatywa Trójmorza stanowi bardzo cenne narzędzie budowania jej spójności i jedności, gdyż pomaga niwelować uciążliwe różnice gospodarcze na linii wschód-zachód – podkreśliła marszałek Sejmu.
Zdaniem Elżbiety Witek, istotnym wątkiem pojawiającym się w czasie debat była kwestia nowych wymiarów współpracy państw Trójmorza. – Odnieśliśmy się do sfery kultury, która może być nowym narzędziem zacieśniania trójmorskiej współpracy i która, jak zostało powiedziane, może „równoważyć konkurencję naturalnie wynikającą z polityki” – mówiła Marszałek Sejmu. – Wspólne doświadczenia historyczne, ale i wspólne źródła, z których czerpie nasza tożsamość, spajają nasze państwa, a wymiana wiedzy o sobie nawzajem pomaga przezwyciężać stereotypy – dodała.
W wypowiedzi dla mediów uczestnicy Forum zaapelowali o kontynuację spotkań młodych parlamentarzystów w zainicjowanym przez marszałek Witek formacie.
W spotkaniu uczestniczyli posłowie reprezentujący parlamenty dziewięciu z dwunastu państw Inicjatywy Trómojrza. Moderatorami podczas kolejnych paneli dyskusyjnych byli posłowie: Rafał Bochenek, Marta Kubiak, Daniel Milewski i Sylwester Tułajew. W wydarzeniu wzięła także udział Agnieszka Kaczmarska, szef Kancelarii Sejmu.