Ok. 800 eksponatów z Austrii, Francji, Holandii, Niemiec, Watykanu i Słowacji oraz z polskich bibliotek, muzeów i kościołów zgromadzono na otwartej w sobotę w Muzeum Zamkowym w Malborku wystawie „Mądrość zbudowała sobie dom… Państwo krzyżackie w Prusach”.
"Wystawa jest pod wieloma względami zupełnie niepowszednia. Sam tytuł będący cytatem z biblijnej Księgi Przysłów w zestawieniu z historią zakonu krzyżackiego w Prusach w odczuciu polskiego odbiorcy może budzić pewien niepokój. Niepokój ten jednak szybko zostanie rozwiany dzięki niezwykle fachowej narracji wystawy opowiadającej o narodzinach, rozwoju i upadku państwa zakonnego" – powiedział wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego Jarosław Sellin.
W otwarciu wystawy uczestniczył m.in. wielki mistrz zakonu krzyżackiego Frank Bayard z Wiednia. "Wystawy takie jak ta, w tak wspaniałej atmosferze, pokazują, że fascynacja zakonem krzyżackim trwa nieprzerwanie" – stwierdził.
"Cytatu ze Starego Testamentu +Mądrość zbudowała sobie dom+ nie należy utożsamiać z mądrością, którą rzekomo mieliby posiadać bracia zakonni. Krzyżacy nie byli zakonem intelektualnym. Mądrość biblijnego cytatu odnosi się do samego Stwórcy, do Boga: mądrość Boska spłynęła na rycerzy krzyżackich, którzy w jego imieniu zorganizowali tutaj na terenach pogańskich chrześcijańskie państwo prawa Bożego" – powiedział PAP Bartłomiej Butryn z działu sztuki i rzemiosła artystycznego Muzeum Zamkowego w Malborku.
Ekspozycja obejmująca okres średniowiecza prezentuje złożoność życia w państwie krzyżackim we wszystkich aspektach jego funkcjonowania – nie tylko podboje militarne, które najczęściej są omawiane przy tej tematyce – ale organizację państwa i, co najciekawsze, codzienne funkcjonowanie mieszkańców. "Chcieliśmy opowiedzieć historię państwa zakonnego, którego immanentną częścią jest malborski zamek" – dodał Butryn.
Na wystawie są monety, dokumenty, duży zbiór ksiąg liturgicznych, rzeźby, obrazy i militaria. Przykładowo z Holandii ściągnięto "Małą kronikę wielkich mistrzów", z archiwów francuskich i polskich – dokumenty związane z zakonem, a z Drezna paradną zbroję z ok. 1510 r., należącą do ostatniego wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego Albrechta Hohenzollerna.
Po raz drugi w historii (pierwszy raz w 2007 r. z okazji wystawy "Imagines Potestatis" w Malborku) do Polski przyjechały zabytki ze skarbca zakonu krzyżackiego w Wiedniu oraz znajdującego się tam Centralnego Archiwum Zakonnego. Wśród obiektów ze stolicy Austrii na podkreślenie zasługuje późnośredniowieczny różaniec z postacią św. Jerzego, jednego z patronów krzyżaków.
Biblioteka Gdańska PAN użyczyła na wystawę wyjątkowy zestaw krzyżackich ksiąg liturgicznych, a Archiwum Główne Akt Dawnych dokumenty związane z wojnami polsko-krzyżackimi.
Na liście eksponatów są też artefakty pochodzące z badań archeologicznych, z których wiele po raz pierwszy jest dostępna dla zwiedzających.
Wystawa to projekt o charakterze międzynarodowym. Przy jego realizacji Muzeum Zamkowe w Malborku podjęło współpracę m.in. ze Staatliche Kunstsammlungen Dresden oraz Schatzkammer des Deutschen Ordens w Wiedniu. Z polskich instytucji w przedsięwzięcie zaangażowane były m.in. Muzeum Diecezjalne w Pelplinie oraz Muzea Narodowe w Gdańsku, Krakowie i w Poznaniu.
Wystawa "Mądrość zbudowała sobie dom… Państwo krzyżackie w Prusach" stanowi część tryptyku, na który mają złożyć się jeszcze dwie inne ekspozycje noszące robocze tytuły: "Polski Malbork (zamek jako twierdza Rzeczypospolitej)" oraz "Czarna i biała legenda zakonu krzyżackiego". Pierwsza z nich ma być gotowa w 2020 r., a druga rok później.